Spoorwegen in Nederland, een vernieuwd verleden

Beschrijving

Waar moest je als jonge treinenliefhebber die nog geen lid was van de NVBS in de jaren ‘60 informatie vandaan halen?
De bibliotheek bijvoorbeeld, waar de jaargangen van de modelbouwbladen zoals Miniatuurbanen dan ook gretig werden geleend. Een andere mogelijkheid was de NS schrijven, als je durfde! Ik weet niet of je tegenwoordig nog antwoord krijgt, maar toen kreeg ik dat altijd. Het boekje “Onze treinen en locomotieven” werd toegestuurd of een folder van de UIC met de laatste ontwikkelingen op spoorweggebied in Europa. Toen mij bekend was dat NS ook posters van treinen beschikbaar had, klom ik in 1970 weer in de pen. Dat leverde 4 posters op van treinen in de toen nieuwe huisstijl, keurig toegezonden in een koker, waaronder mijn favoriet van de serie 1200 en de 1501. Oudere versies van deze posters werden veel later verworven, inclusief een exemplaar van de 1220 in het bruin. Ingekleurd. Klopte dat wel? Ik had nog nooit een bruine 1200 gezien. Dat kon ook niet, want toen was ik nog niet geboren.

Wie dit boek koopt, zal foto’s van locs in de nieuwe huisstijl niet aantreffen. Met uitzondering van de 1501, net officieel in dienst bij NS en nog zonder nummer op het front. Maar de bruine 1200 en de turquoise 1300 zijn wel opgenomen. Opnieuw ingekleurd door de auteur, die een uitdaging niet uit de weg gaat. Want krijg die kleuren maar eens goed! Zelfs de schilders van de NS lukte dat niet altijd. Het boek bestaat uit 8 hoofdstukken: stoomlocomotieven, stations, personenrijtuigen, postrijtuigen, diesel locs, elektrische locs, dieseltreinen en een hoofdstuk met elektrische treinen. De foto’s staan per hoofdstuk in volgorde van de datum van opname. Zo vormen ze als ’t ware een tijdlijn. Een flink deel van de opnamen is afkomstig van fotograaf J.C. de Jongh en Het Utrechts Archief. Vandaar dat de genoemde oude NS foto’s van de posters terug te vinden zijn op blz. 74 en 84. De gekozen volgorde werkt voor mij niet: het lijkt toch tamelijk willekeurig. Maar het materieel in nummervolgorde zoals in Engelse en Duitse boeken zou saai zijn. Het idee om ook foto’s op te nemen van voor de jaren ’50, eentje zelfs van Jacob Olie, is leuk maar komt niet altijd uit de verf. Bij sommige foto’s moet je de kleur een beetje zoeken. Maar één ding is zeker: de nostalgie spat van de meeste bladzijden af! Dat bereik je niet met zwart/wit foto’s. En dan vergeef je de (taal)foutjes in de bijschriften of de kleuren die soms wat mat lijken. Er is meer dan voldoende afwisseling: statieportretten van materieel uit Het Utrechts Archief, zoals de NS 2801 met de kleurige fabrieksplaat, maar ook sfeerplaatjes van Jan de Jongh, zoals de groene Amerikaanse dieselloc NS 2009 in Broek op Langedijk gadegeslagen door een jongen in blauwe overall of de Sik met Interfrigo wagens op de goederenlijn uit Noord-Scharwoude die iemand (een NS’er?) een lift geeft. Vlinderportalen, driehoogteseinen, of blokkendozen in groen en blauw bij het vertakkingssein in Naarden (gelukkig hebben we daar geen last meer van), nieuwe motorposten in Arnhem. Elke kleur heeft Peter Günther opgenomen: lichtblauw van NS 2400, lila van de NS 2530, turquoise en bruin op de ellocs, de Blauwe Engelen in hun oorspronkelijke kleur waar ze hun naam aan danken, evenals de Kameel en de verschillende kleuren groen van de elektrische treinstellen. Slechts een beperkt aantal foto’s bevat treinen met het NS embleem. Het overgrote deel van de foto’s is dan ook uit de jaren ’50 en ’60.

Bron: NVBS Actueel november 2023