Noord-Friese lokaalspoorwegen in de jaren zestig en zeventig

De jaren vijftig, zestig en zeventig waren de locomotieven van de serie 2400/2500 heer en meester op de Noord-Friese goederenlijnen. Hier zien we locomotief 2429 rangeren bij Dokkum op 1 november 1966. Het witte gebouw rechts is het stationsgebouw. Links is de busgarage voor de Noord-Oost-Friese (NOF) in aanbouw. Foto: David Mol.

Hallum met de 2429 eveneens rangerend op 1 november 1966. Tijdens de aardappelcampagne in de herfst en winter reden niet zelden treinen met vijftig wagons op de NFLS-lijnen. Soms waren drie tot vier treinen nodig om al de wagons te plaatsen en beladen weer naar Leeuwarden te brengen op weg naar het buitenland. Voor de kenners: Nog net is een Joegoslavische goederenwagon met remmershuisje te zien, toen al een unicum, zeker op de NFLS. Foto: David Mol.

Slechts enkele bedrijven aan de NFLS-lijnen bezaten een spooraansluiting, zoals hier te zien bij de Friesche Plant te St. Jacobi Parochie. Locomotief 2523 haalt een wagon af op 12 november 1968. Foto: Lieuwe van der Leij.

Minnertsga was 1 november 1966 het eindpunt van de westelijke tak. Ook daar waren tijdens de aardappelcampagne lange treinen te zien. Op die datum moet het relatief rustig zijn geweest, want loc 2429 bedient beide takken van de NFLS-lijnen. Foto: David Mol.

In de zomer was het rustig op de NFLS-lijnen. Het station met het meeste vervoer was dan Dokkum-Aalsum (hier met loc 2410 op 29 juli 1965), waar de lokale bedrijven druk gebruikmaakten van de los- en laadplaats. Ook was er in die tijd een brandstoffenhandel die al de aanvoer van onder meer benzine en diesel per spoor liet verzorgen. Hoewel de (toen verplichte) goederentreinconducteur in de speciale conducteurswagen (hier te zien direct achter de loc) moest plaatsnemen, gebeurde dit maar weinig. Tenzij er veel schrijfwerk te doen was, anders waren alle personeelsleden op de loc te vinden en dat was wel zo gezellig. Foto: David Mol.

Stiens was het exploitatieve hart van de Noord-Friese lijnen. Goederentreinen werden hier ‘fijngesorteerd’, zodat de wagons in goede volgorde stonden voor het plaatsen bij de klant. We zien hier twee locomotieven waarvan de voorste de 2428 is. Daarachter een onbekende 2400. Fotograaf David Mol noteerde als datum 7 januari 1966.

Locomotief 2460 poseert hier naast de voormalige locomotiefloods in Stiens en haalt aardappelwagons af op 9 februari 1973. Vermoedelijk gaat het hier om een historische foto: een van de laatste, zoniet de allerlaatste trein die aardappelhandel Brandsma liet vervoeren, tegen bijzonder tarief, anders kwam de NS niet. Foto: Wietse Hoekstra.

Stiens – Minnertsga was de eerste tak van de NFLS die werd gesloten. De reden: er was nauwelijks onderhoud gepleegd (en dat is te zien op de foto) en de lijn was te slecht om te berijden. Dus reed loc 2476 op 24 september 1971 de laatste trein naar Minnertsga, hier tussen St. Anna Parochie en St. Jacobi Parochie. Foto: Lieuwe van der Leij.

Dat er ook korte treinen tijdens de aardappelcampagnes reden, bewijst deze foto van Wietse Hoekstra van loc 2475 met enkele wagens te Stiens op 7 november 1972. Meestal was dit het gevolg van een tekort aan beschikbare goederenwagons, waarover de verladers vaak klaagden. Het niet kunnen voorzien in voldoende wagons was niet uniek. Het probleem dateert al van de jaren twintig.

Een haltegebouw in een vrijwel leeg landschap. Dat was typisch voor de NFLS-lijnen, zoals hier te zien in Vrouwbuurtstermolen op 30 april 1970. Het eerdergenoemde groepje NFLS-liefhebbers organiseerde een NVBS-excursie op Koninginnedag 1970. De leden van de NVBS konden toen voor het laatst de oostelijke en westelijke tak bereizen. Op 5 mei van dat jaar was dat alleen op de oostelijke tak mogelijk. Foto: Klaas Okkinga.

Een bijzondere laatste rit van Holwerd naar Dokkum, vastgelegd door Wietse Hoekstra op 31 maart 1972 en op verzoek van het NFLS-liefhebbersgroepje. De overweg bij het station moest er zelfs voor opengebroken worden. Hoe dat nu precies zat, leest u in het boek.

Het gerucht deed de ronde dat op 31 januari 1974 de laatste keer van Leeuwarden naar Holwerd zou worden gereden. Dat gerucht had een relatief groot waarheidsgehalte op dat moment. Dus trokken de vrienden van NFLS (het eerder genoemde groepje) eropuit om de laatste rit zo goed mogelijk fotografisch vast te leggen. Hier zien we locomotief 2424 te Hallum met de ‘laatste’ trein op de oostelijke tak. Foto: Wietse Hoekstra.

In Holwerd moesten de ZPC-medewerkers flink aan de bak om tijdens het rangeren de koelwagens van ijs te ontdoen (anders bevriezen de aardappelen) en de wagens te beladen. Loc 2424 wacht rustig af totdat dit werk is gebeurd. Daarna zou de ‘laatste’ rit plaatsvinden. Foto: Wietse Hoekstra.

Hier ‘de laatste trein op de oostelijke tak’ te Hallum. Wat de liefhebbers niet konden weten, was dat de ZPC de NS onder grote druk zette om nog één seizoen de oostelijke tak te mogen gebruiken voor de afvoer van de pootaardappelen. In het eerdergenoemde boek is de strijd tussen de NS en ZPC uitgebreid beschreven. Na veel touwtrekken streek de NS de hand over het hart en was het seizoen 1974/1975 het allerlaatste. Saillant detail: ook de 2424 reed de laatste trein van Holwerd naar Leeuwarden, eind januari 1975. Foto: Wietse Hoekstra.

Locomotief 2449 met een aardappeltrein met wagens bestemd voor Hallum en Holwerd tijdens het allerlaatste seizoen op 24 oktober 1974. De foto is even ten noorden van Stiens opgenomen; rechts is nog de aftakkende lijn naar Minnertsga te zien. Foto: Oege Kleijne.

Na veel strijd knapte de NS de lijn Leeuwarden – Stiens op in het kader van een werkgelegenheidsproject en liet de ZPC een (toen) hypermodern sorteercentrum met spooraansluiting bouwen in Stiens. Om dit te vieren pendelde de eerste week in mei 1976 locomotief 21 van de Stoomtram Hoorn – Medemblik tussen Leeuwarden en Stiens, zoals hier te zien is nabij het Vliegveld Leeuwarden op 1 mei 1976. Foto: Hans Elzinga