Museum in een museum

Samengesteld door Rudi Liebrand

Het Nederlands Openluchtmuseum in Arnhem herbergt een interessant trambedrijf. Op een ringlijn van 1750 meter slingeren zich enkele historische trams tussen de oude gebouwen door. Voor bezoekers een handig vervoermiddel in het uitgestrekte park. De lijn werd in 1996 werd geopend en is geëlektrificeerd. Spoorwijdte is 1435 mm (normaalspoor), totale spoorlengte is 2,3 km. Er zijn twee inhaalsporen, een bij de ingang van het park en een ongeveer halverwege de ringlijn (de laatste lijkt niet in gebruik). Er is een sporendriehoek die het mogelijk maakt trams te keren om eenzijdige slijtage van de wielen te voorkomen. Het pronkstuk langs de lijn is de zelfgebouwde vijfsporige remise, een kopie van (een deel van de) in de Tweede Wereldoorlog verwoeste remise van de Gemeentetram Arnhem. In de remise worden de voertuigen gestald en worden onderhoudswerkzaamheden verricht. Het trambedrijf is opgezet in samenwerking met de Tramweg Stichting en ondergebracht bij de Stichting Museumtram Nederlands Openluchtmuseum. Onder tramkenners staat het bedrijf bekend als de NOM: de Museumtram Nederlands Openlucht Museum. De stichting beschikt over zes elektrische motorrijtuigen, een aanhangrijtuig en een machine voor onderhoud van de lijn.

RET 535, 30 augustus 2008 In 1929 stelde de Rotterdamse Elektrische Tram (RET) de serie 401-459 in dienst. Moderne vierassige trams, in de kleuren zwart en okergeel, gebouwd bij Allan in Rotterdam, Talbot in Aken en Werkspoor in Utrecht. In 1931 volgde de serie 471-570 van hetzelfde type. “Deze trams golden als een van de modernste in het vooroorlogse Europa,” weet Wikipedia te melden. In 1969 werden de laatste exemplaren buiten dienst gesteld. Twintig wagens zijn nog behouden gebleven, waarvan er drie nu in Arnhem rijden. Ze zijn ingericht in de stijl van de jaren dertig. Tram 535 werd in 1931 bij Werkspoor gebouwd. Hij ging in Rotterdam buiten dienst in 1969 en kwam in 1996 naar Arnhem. Aan het begin van dit millennium kreeg het een aanrijding, die een flinke revisie noodzakelijk maakte. Sinds april 2006 is het stel weer rijvaardig. NOM heeft de 535 in bruikleen van de RET.

RET 535, 30 augustus 2008. In 1929 stelde de Rotterdamse Elektrische Tram (RET) de serie 401-459 in dienst. Moderne vierassige trams, in de kleuren zwart en okergeel, gebouwd bij Allan in Rotterdam, Talbot in Aken en Werkspoor in Utrecht. In 1931 volgde de serie 471-570 van hetzelfde type. “Deze trams golden als een van de modernste in het vooroorlogse Europa,” weet Wikipedia te melden. In 1969 werden de laatste exemplaren buiten dienst gesteld. Twintig wagens zijn nog behouden gebleven, waarvan er drie nu in Arnhem rijden. Ze zijn ingericht in de stijl van de jaren dertig. Tram 535 werd in 1931 bij Werkspoor gebouwd. Hij ging in Rotterdam buiten dienst in 1969 en kwam in 1996 naar Arnhem. Aan het begin van dit millennium kreeg het een aanrijding, die een flinke revisie noodzakelijk maakte. Sinds april 2006 is het stel weer rijvaardig. NOM heeft de 535 in bruikleen van de RET.

RET 535, 30 augustus 2008 Het interieur heeft de stijl van de jaren dertig

RET 535, 30 augustus 2008. Het interieur heeft de stijl van de jaren dertig.

RET 535 en aanhangrijtuig RET 1050, 29 december 2014.De motorwagen 535 bevindt zich in de remise boven de smeerput. Na de Tweede wereldoorlog bestelde de RET een nieuw type vierassige trams, de serie 100 - 135. Deze serie kreeg tussen 1948 en 1951 door Allan gebouwde bijwagens: 1021 - 1056. Aanhangrijtuig 1050 is in 1949 gebouwd. In 1983 werd het rijtuig bij de RET buiten dienst gesteld en een jaar later reed het bij de Elektrische Museumtramlijn Amsterdam (ETA). In 1996 is het naar Arnhem overgebracht. De wagen is ingericht in de stijl van de jaren vijftig en is geschikt voor rolstoelvervoer. De 1050 is eigendam van de NOM.

RET 535 en aanhangrijtuig RET 1050, 29 december 2014. De motorwagen 535 bevindt zich in de remise boven de smeerput. Na de Tweede wereldoorlog bestelde de RET een nieuw type vierassige trams, de serie 100 – 135. Deze serie kreeg tussen 1948 en 1951 door Allan gebouwde bijwagens: 1021 – 1056. Aanhangrijtuig 1050 is in 1949 gebouwd. In 1983 werd het rijtuig bij de RET buiten dienst gesteld en een jaar later reed het bij de Elektrische Museumtramlijn Amsterdam (ETA). In 1996 is het naar Arnhem overgebracht. De wagen is ingericht in de stijl van de jaren vijftig en is geschikt voor rolstoelvervoer. De 1050 is eigendom van de NOM.

HTM 274, 30 augustus 2008.Motorrijtuig 274 is de oudste tram in Arnhem. Het is een twee-asser uit 1921. De Haagsche Tramweg-Maatschappij (HTM) stelde tussen 1919 en 1926 de serie 250-299 in dienst. De 250-279 werden in 1919 en 1921 gebouwd door HAWA in Hannover, de 280-289 in 1923 door HAWA en de 290-299 in 1926 door Werkspoor in Utrecht. Ze bleven in Den Haag tot 1963 in dienst. De 274 werd in 1974 overgebracht naar de Elektrische Museumtramlijn in Amsterdam en in 1996 naar Arnhem . De tram is tussen 1996 en 2001 gereviseerd en ingericht als tram uit de jaren twintig. In 2011/12 is de tram opnieuw gereviseerd en in 2014 is de buitenkant aangepakt. De 274 is eigendom van het Openluchtmuseum.

HTM 274, 30 augustus 2008. Motorrijtuig 274 is de oudste tram in Arnhem. Het is een twee-asser uit 1921. De Haagsche Tramweg-Maatschappij (HTM) stelde tussen 1919 en 1926 de serie 250-299 in dienst. De 250-279 werden in 1919 en 1921 gebouwd door HAWA in Hannover, de 280-289 in 1923 door HAWA en de 290-299 in 1926 door Werkspoor in Utrecht. Ze bleven in Den Haag tot 1963 in dienst. De 274 werd in 1974 overgebracht naar de Elektrische Museumtramlijn in Amsterdam en in 1996 naar Arnhem . De tram is tussen 1996 en 2001 gereviseerd en ingericht als tram uit de jaren twintig. In 2011/12 is de tram opnieuw gereviseerd en in 2014 is de buitenkant aangepakt. De 274 is eigendom van het Openluchtmuseum.

HTM 274, 30 augustus 2008.

HTM 274, 30 augustus 2008.

GETA 76

GETA 76, 29 december 2014. GETA 76 is een in eigen beheer gebouwde replica van een Arnhemse tram uit 1929. In dat jaar werd bij de Gemeentetram Arnhem (GETA) de serie 70 – 75 in dienst gesteld. Na de verwoestingen in 1944 werd het Arnhemse trambedrijf stopgezet en vervangen door een trolleybusbedrijf (dat nog steeds bestaat). De bak van het rijtuig en de draaistellen zijn geheel nieuw gebouwd, het tractiegedeelte is afkomstig van de gesloopte RET 530, De bouw startte in de zomer van 1994; in februari 1997 werd de tram als GETA 76 in het Openlucht Museum in bedrijf gesteld.

GETA 76, 29 december 2014Motorwagen 76 is zojuist de remise uitgereden. Sporen zijn door de sneeuw bijna onzichtbaar geworden.

GETA 76, 29 december 2014. Motorwagen 76 is zojuist de remise uitgereden. Sporen zijn door de sneeuw bijna onzichtbaar geworden.

GETA 76, 28 mei 2014De 76 kan ook ingezet worden als thematram, in dit geval als ‘trouwtram'.

GETA 76, 28 mei 2014. De 76 kan ook ingezet worden als thematram, in dit geval als ‘trouwtram’.

GETA 76, 28 mei 2014De trouwtram aan de halte bij de ingang wordt gepasseerd door RET 520.

GETA 76, 28 mei 2014. De trouwtram aan de halte bij de ingang wordt gepasseerd door RET 520.

GETA 76, 28 mei 2014

GETA 76, 28 mei 2014

GETA 76, 29 december 2014De Arnhemse replica beklimt de heuvel direct na de halte bij de ingang.

GETA 76, 29 december 2014. De Arnhemse replica beklimt de heuvel direct na de halte bij de ingang.

GVB Rr3, 29 december 2014Machine Rr3, gebouwd in 1958 door Schörling in Hannover, was voor het reinigen van de sporen door het Gemeentevervoerbedrijf Amsterdan (GVB) aangeschaft. Zij deed dienst tot 1988. In 1989 ging de machine als museumvoertuig naar de Tramweg Stichting. Na omzwervingen kwam de Rr3 naar Arnhem, waar zij geheel gereviseerd werd. Sinds 2005 is de machine in bedrijf. Locaalspoor.nl schrijft dat de Rr3 onmisbaar is om de sporen vrij te houden van bladeren in deze bosrijke omgeving. Naar het schijnt komt de machine elke donderdag op de baan. De NOM heeft de railreiniger in bruikleen van de Tramweg Stichting.

GVB Rr3, 29 december 2014. Machine Rr3, gebouwd in 1958 door Schörling in Hannover, was voor het reinigen van de sporen door het Gemeentevervoerbedrijf Amsterdan (GVB) aangeschaft. Zij deed dienst tot 1988. In 1989 ging de machine als museumvoertuig naar de Tramweg Stichting. Na omzwervingen kwam de Rr3 naar Arnhem, waar zij geheel gereviseerd werd. Sinds 2005 is de machine in bedrijf. Locaalspoor.nl schrijft dat de Rr3 onmisbaar is om de sporen vrij te houden van bladeren in deze bosrijke omgeving. Naar het schijnt komt de machine elke donderdag op de baan. De NOM heeft de railreiniger in bruikleen van de Tramweg Stichting.

13 RET 631, 29 december 2014Geleed motorrijtuig 631, is afkomstig van de Rotterdamse Elektrische Tram (RET). De enkelgelede trams uit de serie 601-635, in 1969 gebouwd door Werkspoor, werden in de jaren tachtig verbouwd tot dubbelgelede rijtuigen met zes assen. In 1995 reed de 631 voor het laatst in Rotterdam, een jaar later reed hij in Arnhem. In 1999 werd de tram in de moderne RET-kleuren wit, groen en zwart geschilderd.

13 RET 631, 29 december 2014. Geleed motorrijtuig 631, is afkomstig van de Rotterdamse Elektrische Tram (RET). De enkelgelede trams uit de serie 601-635, in 1969 gebouwd door Werkspoor, werden in de jaren tachtig verbouwd tot dubbelgelede rijtuigen met zes assen. In 1995 reed de 631 voor het laatst in Rotterdam, een jaar later reed hij in Arnhem. In 1999 werd de tram in de moderne RET-kleuren wit, groen en zwart geschilderd.

RET 631, 29 december 2014Bij de woonboerderij uit Hoogmade.

RET 631, 29 december 2014. Bij de woonboerderij uit Hoogmade.

RET 631, 29 december 2014Bij het kerkje uit ‘s-Heerenhoek

RET 631, 29 december 2014. Bij het kerkje uit ‘s-Heerenhoek.

RET 631, 29 december 2014Nabij het Brouwhuis uit Ulvenhout

RET 631, 29 december 2014. Nabij het Brouwhuis uit Ulvenhout.

RET 631, 29 december 2014Bij de abri voor de Stoomzuivelfabriek Freia uit Veenwouden

RET 631, 29 december 2014. Bij de abri voor de Stoomzuivelfabriek Freia uit Veenwouden.

RET 631, 29 december 2014 Bij de halte Kostverloren, waar het in gepaste uniformen gestoken trampersoneel een pauze heeft ingelast. Het wachthuisje is van het standaardtype van de NZH.

RET 631, 29 december 2014. Bij de halte Kostverloren, waar het in gepaste uniformen gestoken trampersoneel een pauze heeft ingelast. Het wachthuisje is van het standaardtype van de NZH.

RET 520, 29 december 2014Informatie over de RET 520 staat al bij de eerste foto. Deze tram werd in 1969 buiten dienst gesteld; hij kwam in 1977 weer in dienst als dienstwagen met nr 2517, later met nr. 2520 tot 1995. In 1996 kwam de 520 naar Arnhem. In 2012 is het stel gereviseerd.NOM heeft de 520 in bruikleen van de RET.Op de foto nadert de 520, getooid met kerstversiering, de halte bij het remisegeboouw. Aan de rechterkant staat de voormalige goederenloods uit Tiel.

RET 520, 29 december 2014. Informatie over de RET 520 staat al bij de eerste foto. Deze tram werd in 1969 buiten dienst gesteld; hij kwam in 1977 weer in dienst als dienstwagen met nr 2517, later met nr. 2520 tot 1995. In 1996 kwam de 520 naar Arnhem. In 2012 is het stel gereviseerd. NOM heeft de 520 in bruikleen van de RET. Op de foto nadert de 520, getooid met kerstversiering, de halte bij het remisegebouw. Aan de rechterkant staat de voormalige goederenloods uit Tiel.

NS 8, 29 december 2014Aan het laadperron van de Tielse goederenloods staat een rangeerlocomotief van de NS, bijgenaamd de Sik. De NS 8 stamt uit 1938, gebouwd in de Centrale Werkplaats Zwolle. Vanaf 2003 heeft deze machine deel uitgemaakt van de verzameling van het Spoorwegmuseum, inmiddels is ze in het bezit van de Stichting Locomotor. De Sik is samen met de Van Gend en Loos-loods in de zomer van 2007 in het Openlucht Museum geplaatst.

NS 8, 29 december 2014. Aan het laadperron van de Tielse goederenloods staat een rangeerlocomotief van de NS, bijgenaamd de Sik. De NS 8 stamt uit 1938, gebouwd in de Centrale Werkplaats Zwolle. Vanaf 2003 heeft deze machine deel uitgemaakt van de verzameling van het Spoorwegmuseum, inmiddels is ze in het bezit van de Stichting Locomotor. De Sik is samen met de Van Gend en Loos-loods in de zomer van 2007 in het Openlucht Museum geplaatst.

RET 520, 29 december 2014Halte remise.

RET 520, 29 december 2014. Halte remise.

RET 520, 29 december 2014De 520 op een stuk straatspoor in de drukke straat bij het Café Tramhalte uit Budel.

RET 520, 29 december 2014. De 520 op een stuk straatspoor in de drukke straat bij het Café Tramhalte uit Budel.

RET 520, 29 december 2014

RET 520, 29 december 2014

RET 536, 29 december 2014De 536 bij het Brouwhuis uit Ulvenhout.

RET 536, 29 december 2014. De 536 bij het Brouwhuis uit Ulvenhout.

4 januari 2015