Cablecar San Francisco
Samengesteld door Rudi Liebrand
De enige plek ter wereld waar nog een echte kabeltram in dienst is, is San Francisco (USA). Drie tramlijnen, vier kabels, één “aandrijffabriek”, zo′n 20 trams tegelijkertijd op weg en heel veel passagiers.Een impressie, juli 2012.
De geschiedenis van de kabeltram in San Francisco begint in 1873, wanneer Andrew Smith Hallidie, een alternatief zoekt voor de niet goed functionerende paardentrams in de stad. De steile hellingen leidden namelijk tot veel ongelukken met deze trams en veelal tot een vroegtijdig overlijden van de paarden.De kabeltram van Hallidie uit 1873 bleek een uiterst geschikt vervoersmiddel voor de heuvelachtige stad. In 1889 waren er al acht lijnen in bedrijf en in 1906 maar liefst 600 trams.
Een grote aardbeving in 1906 luidde een terugval in. In 1947 wilde de burgemeester alle trams vervangen door bussen, maar een sterke protesten van de bevolking hebben de kabeltram gered. De drie huidige lijnen vormen nu een enorme toeristische trekpleister.
Een kabeltram bestaat uit een zich onder onder het wegdek voortbewegende kabel en een aantal motorloze tramwagens, die om te kunnen rijden aan de kabel vastgeklemd worden.
De eerste van de drie nog bestaande lijnen is de California St. Line; deze loopt oost-west en volgt de kaarsrechte maar o zo heuvelachtige California Street.
De wagens van deze lijn dragen de namen van de eindpunten Market Street en Van Ness Avenue; ze passeren daarbij de wijk Chinatown. Een tram stopt door hem los te koppelen van de kabel en tegelijkertijd een railrem in werking te stellen.
Nee, ze rijden niet gecombineerd; dit is een opstelplaats nabij het beginpunt bij Market Street.
De tweede lijn, de Powell & Mason Line loopt noord-zuid door o.a. Powell Street en Mason Street en maakt daarbij nog een slinger door de stad.
Eindpunten van de tweede lijn zijn Bay Street bij het toeristische Fisherman′s Wharf en Market Street.
De cablecars worden voortbewogen door onder het wegdek lopende kabels. Deze kabels worden alle bediend vanuit deze ′fabriek′, de Cable Car Barn. Aanvankelijk vormden stoommachines de krachtbron, later elektromotoren. In 1984 werd het hele trambedrijf gerenoveerd; hierbij werden vier nieuwe GE-motoren van elk 510 pk geplaatst.
De vier elektromotoren stuwen evenveel kabels met een continue snelheid van 9,5 mile per uur voort.
De derde lijn, Powell & Hyde Line, is de langste. Vanaf Market Street naar het noorden via Powell Street (medegebruik door de vorige lijn), dan westwaarts Jackson Street en tenslotte weer naar het noorden door Hyde Street tot aan de baai van San Francisco.
Ongevaarlijk is het niet, vooral wanneer twee trams elkaar passeren.
Sommige cars hebben een tweerichting bediening, niet echter de wagens die in Powell Street naar beneden komen: die moeten gekeerd worden. Midden in de stad ligt daarvoor een draaischijf, met er omheen een lange rij mensen die hopen een ritje met de cablecar te kunnen maken.
De kabelklem wordt voor de schijf gelost, de wagen rijdt uit tot op de schijf,die vervolgens ′met de hand′ gedraaid wordt.
De wagen wordt eveneens met de hand tot boven de kabel geduwd waarna de grip man (machinist) deze weer kan oppakken. Tja, het systeem dateert van 1873.
De steile hellingen van Powell Street.
Ook Powell Street. Voor dwarswegen is de helling een stukje afgevlakt. De kruisingen zijn de natuurlijke halteplaatsen voor de tram.
Op het kruispunt van California Street en Powell Street, kruisen ook de kabelbanen. Alle lijnen passeren dit kruispunt.
De achterkant van een afdalende eenrichtingstram op een wissel; de remmer moet zich behoorlijk inspannen.
Hyde Street met uitzicht op de San Francisco Bay.
12 augustus 2012