Boedapest

Boedapest is trots dat het de eerste stad op het Europese continent was waar men een metro heeft aangelegd. Het profiel is erg klein, zodanig dat het eerder lijkt op tramlijn die men onder de grond gestopt heeft. In feite is dat ook precies wat er gebeurd is; de rijke bewoners van de brede laan Andrassy Ut wilden geen tram voor de deur, en toen hebben de autoriteiten hem maar onder de grond aangelegd. De lijn ligt vlak onder het straatniveau, en van de ene kant van de straat is er een trap naar het ene perron, en aan de andere kant een trap naar het andere. De stations zijn bekleed met witte en bruine tegeltjes, zoals ook op de foto van de trap te zien is.

Op metro-lijn 3 rijdt oud materieel uit de Sovjet-tijd; het model lijkt erg op metro-materieel uit dezelfde tijd in andere Oosteuropese steden. Wel hebben de stations veel ruimte om grote stromen passagiers te kunnen verwerken. Zij zijn bijvoorbeeld veel royaler dan de eerste generatie stations in Rotterdam. We zien hier het station bij de Lehel-markt.

Moderner materieel rijdt op de lijnen 2 en 4. Hier zien we de metro op een bovengronds gedeelte van lijn 2 op weg naar het eindpunt Örs Vezer Tere. Dit eindpunt is een echt OV-knooppunt waar diverse tramslijnen langskomen, en waar bus- en trolleybuslijnen beginnen.

Op Örs Vezer Tere begint ook de voorstadslijn naar Gödöllö. Boedapest heeft 6 van deze HEV-lijnen, waarvan die naar Gödöllö de langste is. We zien hier het treintje in de buitenwijken vna de stad; verderop wordt de lijn landschappelijk veel aantrekkelijker. In Gödöllö staat een paleis uit de tijd van de dubbelmonarchie, dat vooral bij keizerin Elisabeth (ook bekend als Sissi) geliefd was.

Vanwege het paleis heeft Gödöllö ook een klein, maar fraai spoorstation met koninklijke/keizerlijke wachtkamer. Dit gebouw is niet meer als station in gebruik; op 50 m afstand staat een afgetrapt gebouw uit de Sovjet-tijd dat nu als station in gebruik is. De HEV-lijn eindigt vlak naast het huidige spoorstation.

Paleizen staan er ook op de burchtheuvel. Een tram of metro komt daar niet, maar wel een funiculaire. Deze gaat van de oever van de Donau steil naar boven, en je hebt er dan ook een fraai uitzicht op de rivier. Onderaan ligt de oudste nog bestaande brug over de Donau; deze hangbrug is een ontwerp van de Schotse ingenieur Adam Clark. Ook zien we een tram rijden op een van de lijnen langs de Donau.

Langs beide oevers van de Donau lopen tramlijnen. Op de linkeroever is dit met name tramlijn 2, die we hier bij het parlementsgebouw zien. De lijn is populair bij toeristen vanwege het uitzicht op de burchtheuvel, die ′s avonds fraai verlicht is. De tram die we hier zien is uit de laatste serie die nog in de fabriek van Ganz in Boedapest zijn gebouwd; dit is dezelfde fabriek die rond 1930 een aantal trams voor de NZH (Noord-Zuid-Hollandse Tramweg-Maatschappij) heeft gebouwd; deze stonden dan ook bekend als ‘Boedapesters’;.

Over de meeste Donau-bruggen (alleen niet die van Adam Clark) rijden trams. Hier zien we een tram op de Margaretha-brug; hier rijden de lijnen 4 en 6, die beide hun eindpunten in Buda hebben maar het grootste deel van hun route in Pest afleggen. De trams op deze lijnen zijn de langste van Europa, en ze bieden op de halve ring door Pest een zeer frequente verbinding; in de drukke uren komt er elke 1 à 2 minuten zo′n lange tram langs.

De lijnen 4 en 6 passeren o.a. het station Nyugati Palyaudvar. Dit station is een ontwerp van ingenieur Gustave Eiffel (dezelfde van de Eiffel-toren). Er vertrekken vooral binnenlandse treindiensten. Dit voorbeeld en andere die we hiervòòr zagen, laten zien dat Hongarije voor de Sovjet-overheersing zeker niet geïsoleerd was van de rest van Europa.

Er rijden ook trams in stillere buitenwijken, zoals lijn 52 die vanaf het metro-station Hatar Ut een wijk in het zuiden van de stad bedient. De tram rijdt hier in een uitgesproken dorpse omgeving die doet denken aan de interlokale tramlijnen van vroeger.

Ook lijn 41 komt in rustige buitenwijken. Het laatste stukje voor het eindpunt Kamaraerdei Ifyusagi Park wordt over enkel spoor gereden. Op de voorlaatste halte overhandigt de bestuurder van de vertrekkende tram de staf aan de bestuurder van de aankomende tram. Alleen de bestuurder die de staf bij zich heeft mag het stuk tot het eindpunt berijden; één van de oudste beveiligingsmethoden is hier nog dagelijks in bedrijf.

Lijn 61 rijdt door het heuvelachtige gebied van Buda waar vanouds veel welgestelde inwoners van de stad leven. Het eindpunt Hüvösvölgy heeft een mooi station dat dankzij de armoede in de Sovjet-tijd niet is gemoderniseerd.

Op korte afstand van het eindpunt van lijn 61 kan men op de pionier-spoorlijn stappen. In veel Oosteuropese steden vindt men een dergelijke lijn die meestal dateert uit de Sovjet-tijd. Kinderen konden er spelenderwijs leren hoe een echt bedrijf werkt. De lijn loopt door heuvelachtig gebied en is landschappelijk fraai. Op mooie dagen kan het er dan ook heel druk zijn.

Halverwege de pionier-spoorlijn takt ook een tandrad-lijn aan. De lijn is vooral van belang voor de recreatie. Aan het boven-eindpunt liggen diverse restaurants. Het materieel doet erg Zwitsers aan.

Keleti Palyaudvar is het grootste van de drie kopstations. Hier vertrekken de meeste treinen naar andere grote steden in Europa. Wij nemen hier de trein naar Wenen die aansluiting geeft op de trein terug naar Nederland.