20 jaar NVBS-excursies onder SNE-regie

Samengesteld door Ronald Bokhove

Ruim 20 jaar geleden, op 13 november 1996 is de Stichting NVBS-Excursies opgericht als reisbureau van de NVBS en hebben we het stokje van de moedervereniging overgenomen waar het gaat om het organiseren van excursies. Deze expositie geeft een beeld van de vele binnenlandse en buitenlandse excursies die in twee decennia zijn georganiseerd. De teller staat op 242, varianten en herhalingsexcursies niet meegerekend. Van deze excursies zijn er 94 in eigen land georganiseerd en voerden er 148 over de grens.

De beschreven excursies vormen een dwarsdoorsnede van wat geboden werd en wordt: in binnen- en buitenland, trein en tram, zomer en winter, stad en land, lang geleden en recentelijk georganiseerd. Nieuwsgierig geworden? Ga met ons mee en ervaar dat het gezamenlijk beleven van de railhobby meerwaarde heeft. Kijk op de NVBS-webpagina over reizen/excursies voor ons actuele aanbod. Op deze pagina vindt u ook alle reis- en fotoverslagen van excursies die we sinds maart 1999 hebben georganiseerd. Bovendien is er NVBS Actueel van juli 2017 die als Minispecial Reizen is opgezet en waar u nog meer (actuele) reisinformatie en achtergrondverhalen kunt vinden. Veel kijk- en leesplezier en graag tot ziens in trein of tram.


Op 30 april 2011 reden we met de DE-2 van de stichting Historisch Railvervoer Achterhoek over de Halve-Zolenlijn. Op de foto nadert de 186 de brug bij Made waarop de 141 deelnemers hebben plaatsgenomen.

Gemeten naar het aantal deelnemers is de Koningsdagrit (voorheen de Koninginnedagrit) de meest populaire excursie. Aantallen van meer dan 200 zijn geen uitzondering. De eerste Koninginnedagrit dateert van 1982, toen we met de bus de Nieuwegeinlijn in aanleg bezochten. Daarna zijn we er altijd met de trein op uit getrokken, tot Luxemburg aan toe. Zoals bij veel excursies proberen we bijzonder materieel met een niet-alledaagse route te combineren. Dat lukte ook op 30 april 2011 toen we met de DE-2 van de stichting Historisch Railvervoer Achterhoek over de Halve-Zolenlijn reden. Op de foto nadert de 186 de brug bij Made. Foto: Ronald Bokhove

Treinvakantiereis. Op 10 mei 1999 rijdt niet ver van Algajola een Renault-motorwagen type AHB8, die een Billard-bijwagen opduwt.

Om het vakantiegevoel bij de NVBS een impuls te geven is in de jaren negentig de Treinvakantiereis in het leven geroepen. Railexcursies gaan dan samen met vrije tijd om cultuur op te snuiven of op het strand te gaan liggen. Voor dit laatste zijn de mediterrane landen natuurlijk zeer geschikt, zoals in 1999 toen de Franse zuidkust, de eilanden Corsica en Sardinië en het vasteland van Italië werden bezocht. Op Corsica was vrije tijd om de Tramway de la Balagne te bezoeken, die deels langs het strand rijdt. Op de foto rijdt op 10 mei niet ver van Algajola een Renault-motorwagen type AHB8, die een Billard-bijwagen opduwt. Foto: Han Duijve.

Een bezoek aan de bouwplaats van de Hanzelijn, waar op 11 september 2009 bijgaande foto is genomen.

De meeste excursies voeren óver de rails, maar Infra-excursies vormen hierop een uitzondering. Bij een dergelijke excursie wordt duidelijk gemaakt wat er gaat verrijzen op een zandbed of in de plaats komt van een maagdelijk weiland. Niet zelden wordt een informatiecentrum bezocht waar een voorlichter aangeeft wat er de komende tijd allemaal gaat gebeuren. Een bezoek aan de bouwplaats maakt het dan meestal af. De afgelopen twintig jaar hebben we op die manier een kijkje genomen bij Transpoint in Barendrecht, bij de Betuweroute, de HSL-Zuid, het station van Antwerpen, de Noord-Zuidlijn en de Hanzelijn, waar op 11 september 2009 bijgaande foto is genomen. Foto: Ronald Bokhove.

Excursietrein op de Heidekrautbahn in station Schildow op 18 juli 2009.

Halverwege de jaren negentig startte de Deutsche Bahn de verkoop van het Schönes Wochenende Ticket. De bijbehorende formule – in het weekeinde onbeperkt reizen met stoptreinen – werd ook onder NVBS′ers direct een hit. Sindsdien is vrijwel elk jaar een Schönes Wochenende georganiseerd waarbij een of twee vrije weekenddagen, bedoeld voor ritjes vanuit de overnachtingsplaats, geflankeerd worden door trein- en tramexcursies. Als treinexcursie is het bereizen van (gesloten) spoorlijnen met rode railbussen populair: door de omklapbare rugleuningen kan iedereen met de machinist meekijken. Op de foto een excursietrein op de Heidekrautbahn op 18 juli 2009. Foto: Geert Gorissen.

Op de foto is de excursietrein, de rode plan U 113, op 30 december 2010, in de sneeuw zichtbaar, terwijl enkele deelnemers vanaf het bevroren Stadskanaal bij Bareveld toekijken.

Tussen Kerst en Oud en Nieuw wordt deOliebollenrit gehouden. Gezien de tijd van het jaar zou je verwachten dat deze rit in een winterse ambiance plaatsvindt, maar de laatste jaren heeft grijs en grauw de overhand. In de trein merk je dat niet altijd, zeker niet als de oliebollen en de glühwein tevoorschijn komen. Er zijn er ook winterse ritten geweest, zoals op 30 december 2010 toen met de rode plan U 113 van de Stichting Historisch Dieselmaterieel het noorden van het land werd bezocht. Slechts na ijshakken en sneeuwruimen konden Zwolle Katwolde, Groningen NTM en Stadskanaal worden bereikt. Op de foto is de excursietrein in de sneeuw zichtbaar, terwijl enkele deelnemers vanaf het bevroren Stadskanaal toekijken. Foto: Ronald Bokhove.

Een groepsfoto tijdens een Oliebollenrit in de Plantage Parklaan bij Artis, waar drie trams naast elkaar werden gezet: 794, 602 en 586.

Eens in de twee jaar trekken we er met de Oliebollenrit per tram op uit, zo ook op 30 december 2016 toen de hoofdstad weer eens werd bezocht. De EMA beschikt over een keur aan museumtrams, maar de inzet beperkt zich meestal tot de ′eigen′ museumlijn van het Haarlemmermeerstation naar Amstelveen en Bovenkerk. Tijdens de Oliebollenrit werden grote delen van het stadsnet bereden. Een mooie plek voor een groepsfoto is de Plantage Parklaan bij Artis, waar drie trams naast elkaar kunnen worden gezet wat met de 794, 602 en 586 dan ook gebeurde. Eerdere Oliebollenritten voerden naar en over de tramnetten van Rotterdam, Den Haag en Brussel. Foto: Sjoerd Bekhof.

Op de foto houdt net ná de lunch een aantal wandelaars halt bij Gurtnellen aan de Gotthard-spoorlijn op 29 juni 2016 om een passerende Intercity van Lugano naar Zürich te fotograferen.

Een relatief jonge loot aan de excursiestam is de Spoorwandelreis; die wordt gekenmerkt door groepswandelingen langs het spoor. De wandelingen worden afgewisseld met vrije tijd of spoorse excursies. In 2011 is met Via Cook Zwitserland bezocht, waarbij langs de Lötschberg is gewandeld. Twee jaar later was Groot-Brittannië het reisdoel, terwijl de derde Spoorwandelreis in 2016 weer naar Zwitserland voerde en we nog één keer de ′oude′ Gotthardlijn konden aanschouwen met een indrukwekkende treinfrequentie. Op de foto houdt net ná de lunch een aantal wandelaars halt bij Gurtnellen aan de Gotthard-spoorlijn op 29 juni 2016 om een passerende Intercity van Lugano naar Zürich te fotograferen. Foto: Paul Nienhuis.

De 23 071 van de VSM voerde de excursietrein aan met in haar kielzog onder meer twee luxe Rheingoldwagens uit de jaren dertig van de vorige eeuw. Nabij Loenen, 25 maart 2006

Vanwege de hoge kosten zijn Stoomexcursies over het openbare net in Nederland een zeldzaam verschijnsel. Het 75-jarig bestaan van de NVBS in 2006 viel samen met het 10-jarig bestaan van de SNE en dat was een goede gelegenheid om er weer eens met water en kolen op uit te trekken. Op zowel zaterdag 25 als zondag 26 maart werd vanuit Apeldoorn een rondrit gemaakt door Midden-Nederland. De 23 071 van de VSM voerde de excursietrein aan met in haar kielzog onder meer twee luxe Rheingoldwagens uit de jaren dertig van de vorige eeuw uit Keulen waren overgehaald. Fotostops op het VSM-net zoals hier op 25 maart 2006 bij Loenen versterkten het feestelijke karakter. Foto: Geert Gorissen.

Op de foto zien we een Bestellter Wagen van de Kirnitzschtalbahn bij Bad Schandau met enkele deelnemers tijdens de Flexreis op 11 juni 2011.

NVBS-excursies vinden waar mogelijk per trein en tram plaats, alleen waar het spoor ophoudt worden bussen, boten of vliegtuigen ingezet. Keerzijde is dat bij het overstappen nogal eens met de bagage moet worden gezeuld. De Flexreis is een reisformule waarbij we het meeslepen van koffers tot het minimum beperken door langere tijd op één centrale plaats te vertoeven. Vaak wordt hiervoor een grote stad gekozen als York, Barcelona of Wenen. Maar ook in kleinere plaatsen als Lugano, Memmingen en Pirna hebben we wel vertoefd. Op de foto zien we een Bestellter Wagen van de Kirnitzschtalbahn bij Bad Schandau tijdens de Flexreis op 11 juni 2011. Foto: Jules Draaijer

Tijdens het bezoek aan Noord-Korea (2001) en Zuid-Korea (2014) werd op de demarcatielijn dezelfde grensbarak bij Panmunjon bezocht, waar de Koude Oorlog nog volop voelbaar is.

Eens in de paar jaar overschrijden we de grenzen van Europa en organiseren we een Verre Reis. De afgelopen twintig jaar is vaak voor Azië gekozen, al is de reeks begonnen met een bezoek aan Canada (1997) en Zuid-Amerika (1999). Met de Verre Reis zijn al gauw drie weken gemoeid, zeker als de reis geheel per trein plaatsvindt, zoals in 2003 toen de BAM-reis door Rusland in Japan eindigde. Natuurlijk wordt in dergelijke landen de cultuur niet overgeslagen. In dat kader is het bezoek aan Noord- (2001) en Zuid-Korea (2014) vermeldenswaard. Tijdens beide reizen werd op de demarcatielijn dezelfde grensbarak bij Panmunjon bezocht, waar de Koude Oorlog nog volop voelbaar is. Foto: Ronald Bokhove.

Tijdens Hedjaz-reis trekt Pacific 82 op 20 oktober 2008 onze gemengde excursietrein door de voorsteden van de Jordaanse hoofdstad Amman.

De Verre Reis voert naar andere continenten, soms worden ook net iets minder verre bestemmingen opgezocht, waarmee we aan de rand van Europa belanden. In die categorie reizen vallen Tunesië (2006) en de vermaarde reis naar de Rode Zee (2008). Deze Hedjaz-excursie voerde vanuit Turkije naar Syrië en Jordanië en kende veel reisdagen met stoom en houten rijtuigen. Het stemt treurig dat van al dit moois in Syrië na zes jaar burgeroorlog weinig meer over is. Wij troffen een hartelijke bevolking en bezochten tussen de stoombedrijven door prachtige steden als Istanbul, Aleppo en Petra. Op de foto trekt Pacific 82 op 20 oktober 2008 onze gemengde excursietrein door de voorsteden van de Jordaanse hoofdstad Amman. Foto: Ronald Bokhove.

Op 11 februari 2005 brachten we per sneltram onder andere een bezoek aan de remise in Nieuwegein waar duidelijk werd dat ook de onderzijde van een tram de moeite van het bekijken waard was. Foto: Clemens Boomers

Om nieuwe leden vertrouwd te maken met reizen en excursies is de afgelopen twintig jaar enkele keren een Nieuwe-Leden-Excursie georganiseerd, waarbij nieuwe leden deelnamen aan een kleinschalige kennismakingsexcursie. In de beginjaren is daarvoor Amsterdam uitgekozen, gevolgd door een tramrondrit. Op 11 februari 2005 kregen we in NS-Trefpunt – een ontmoetingsplek in Hoofdgebouw IV van de Nederlandse Spoorwegen – tussen de mock-ups van de nieuwste treinen een lezing over reisinformatiemiddelen en werden we warmgemaakt voor de OV-chipkaart. Aansluitend brachten we per sneltram een bezoek aan de remise in Nieuwegein waar ook de onderzijde van een tram de moeite van het bekijken waard bleek. Foto: Clemens Boomers

In 2002 zijn we met deze trein in de Russische exclave Kaliningrad gestart om vervolgens Litouwen, Letland en Estland aan te doen. In de trein werd gegeten en geslapen.

Na de val van het IJzeren Gordijn lag Oost-Europa voor ons open en waren daar op tram- en treingebied veel leuke dingen te zien. Van de Balkan tot aan de Baltische Staten hebben we alle landen bezocht, in alle jaargetijden. Een bijzondere touroperator was het Oekraïense Dzherelo met een eigen hoteltrein, waarmee we niet alleen deze voormalige Sovjet-republiek, maar ook de Baltische Staten hebben doorkruist. In 2002 zijn we met deze trein in de Russische exclave Kaliningrad gestart om vervolgens Litouwen, Letland en Estland aan te doen. In de trein werd gegeten en geslapen. De 50-koppige bemanning zorgde ervoor dat de deelnemers niets tekort kwamen. Foto: Clemens Boomers.

Op de foto zien we een dieseltweetje van Arriva op 6 september 2005 op de houten spoorbrug bij Barmouth tijdens een bezoek aan Wales.

Sinds de komst van de euro is het Britse pond veel goedkoper geworden en dus zijn we meerdere keren westwaarts getrokken. Het Verenigd Koninkrijk lijkt soms één groot museum en ook voor de railliefhebber is er van alles te beleven, of het nu in Engeland, Schotland, Wales of Noord-Ierland is. Naast de ritten bij de preserved railways zijn die over het hoofdnet door het groene, glooiende landschap ook altijd de moeite waard. Op de foto zien we een dieseltweetje van Arriva op 6 september 2005 op de houten spoorbrug bij Barmouth tijdens een bezoek aan Wales. Het aantal deelnemers was dermate groot dat twee reisgroepen werden gevormd. Foto: Clemens Boomers.

Afkortingen als GOLS, RTM, NBDS, NFLS, NZH en NOLS kregen voor veel leden betekenis doordat we met de bus de restanten bezocht hebben en de deskundige het verleden ter plaatse tot leven bracht.

Voormalige spoor- en tramlijnen spreken tot de verbeelding van velen. Wat is er nu leuker dan op een mooie dag de speurneus uit te hangen en een opgebroken lijn af te struinen op zoek naar vergeten overblijfselen? Bij de SNE hebben we dat sinds 2004 veelvuldig gedaan in de reeks Sporen uit het Verleden. Regelmatig melden zich 80 tot 90 liefhebbers. Afkortingen als GOLS, RTM, NBDS, NFLS, NZH en NOLS kregen voor veel leden betekenis doordat we met de bus de restanten bezocht hebben en de deskundige het verleden ter plaatse tot leven bracht. En koffie met appelgebak en een wandeling over het voormalige baanvak hoort daar natuurlijk bij. Foto: Ronald Bokhove

In 2001 werden onder de titel ′Stoom aan de Wartha′ stoomritten georganiseerd. Op de foto zien we stoomloc OK1-359 met een paar dubbeldeksrijtuigen over de Ostbahn rijden bij Lupowo.

In de jaren zeventig en tachtig nog zo gewoon: de Spartaanse reis;. Daar horen dan wel de zespersoons ligwagen, nulsterrenhotels en opstaan in het holst van de nacht bij (om méér uit je dag te halen). In 2001 is nog eens zo′n reis georganiseerd in de verwachting dat hier veel jongeren op af zouden komen. Dat viel tegen: de gemiddelde leeftijd was ook hier zestig-plus. Met Poolse en Duitse spoorwegliefhebbers werden onder de titel ′Stoom aan de Wartha′ stoomritten georganiseerd. Op de foto zien we stoomloc OK1-359 met een paar dubbeldeksrijtuigen over de Ostbahn rijden bij Lupowo. De fotobuit was al die ontberingen overigens meer dan waard. Foto: Geert Gorissen

Op de foto gaan we terug naar de Winterreis van 2002 toen op 20 februari de deelnemers in het Tsjechische Reuzengebergte smalspoorloc 462.202 op de gevoelige plaat konden vastleggen onder weersomstandigheden die je je elke Winterreis zou wensen.

Sinds de oprichting van de SNE is jaarlijks een Winterreis georganiseerd: anderhalve week weg naar een of meerdere landen in Europa om daar onder winterse omstandigheden de spoorse hobby te beleven. Nu werken de weergoden niet altijd mee en dan is de remedie in de bergen om het hogerop te zoeken. Te veel sneeuw is ook wel eens voorgekomen waarbij een winterse excursie moest worden afgelast. Op de foto gaan we terug naar de Winterreis van 2002 toen op 20 februari de deelnemers in het Tsjechische Reuzengebergte smalspoorloc 462.202 op de gevoelige plaat konden vastleggen onder weersomstandigheden die je je elke Winterreis zou wensen. Foto: Clemens Boomers.

Van grote afstand konden we sneeuw zien liggen in het Atlas-gebergte in Marokko. Op een enkel baanvak stonden nog armseinen, zoals in het noordoosten tussen Fez en Taza waar DH351 op 20 februari 2003 met een excursietrein te zien was.

De afgelopen 20 jaar is bij de Winterreis één keer van het uitgangspunt ′vorst en sneeuw′ afgeweken en wel in februari 2003 toen Marokko het reisdoel was. Het spoornet van het Noord-Afrikaanse land heeft een lengte van circa 2000 kilometer en strekt zich uit van Tanger in het uiterste noorden tot Marrakesh in het midden van het land. Met enkele gehuurde treinen en reguliere diensten kregen we een goede indruk van land en spoor, waarbij veel materieel van Franse en Belgische origine bleek. Op een enkel baanvak stonden nog armseinen, zoals in het noordoosten tussen Fez en Taza waar DH351 op 20 februari met een excursietrein te zien was. Foto: Geert Gorissen.

Op 8 oktober 2016 kwamen Veolia, Breng en Arriva elk met een GTW naar het VSM-traject Apeldoorn — Dieren, terwijl Syntus een LINT ter beschikking stelde. De foto is gemaakt bij het buurtschap Oosterhuizen waar alle railvoertuigen en de twee volgbussen te zien zijn.

Binnen onze vereniging is het de gewoonte geworden om in Lustrumjaren iets bijzonders te organiseren, liefst met meerdere railvoertuigen. In 2016 ontstond het idee om ter ere van het 85-jarig bestaan van de vereniging moderne lightrailvoertuigen van -nieuwe- vervoerders bijeen te brengen. Op 8 oktober was het zover en kwamen Veolia, Breng en Arriva elk met een GTW naar het VSM-traject Apeldoorn — Dieren, terwijl Syntus een LINT ter beschikking stelde. Het leidde tot -reguliere ritten- op het museumbaanvak en tot een aantal fotomomenten, zoals hier aan het einde van de dag bij het buurtschap Oosterhuizen waar alle railvoertuigen en de twee volgbussen te zien zijn. Foto: Rob Schot.

In 2012 werd op 30 april het 15-jarige bestaan van de SNE gevierd met een rondrit per Rheingold langs de Rijn. Een hapje en een drankje in de uitzichtwagen vormden toen natuurlijk het summum van reisgenot.

Reizen en spijzen doet menigeen het water in de mond lopen. In Nederland is de restauratiewagen op een enkele internationale trein na van de rails verdwenen en ook in onze buurlanden wordt het steeds minder. Bij excursietreinen is de minibar of restauratie nooit weggeweest. In sommige gevallen is het zelfs de aanleiding om in te stappen en een ritje te maken, zoals bij het Panorama Rail Restaurant waarmee de SNE in 2016 een smakelijke lunchrit organiseerde. In 2012 werd op 30 april het (uitgestelde) 15-jarige bestaan van de Stichting gevierd met een rondrit per Rheingold langs de Rijn. Een hapje en een drankje in de uitzichtwagen vormden toen natuurlijk het summum van reisgenot. Foto: Sjoerd Bekhof

Sinds 2014 organiseert de Stichting NVBS-Excursies in het najaar een informatiemiddag in NVBS Centraal waar het reisprogramma voor het komende jaar wordt gepresenteerd. De eerstvolgende presentatie van het jaarprogramma is op zaterdag 2 december 2017. Komt dat zien!

Sinds 2014 organiseert de Stichting NVBS-Excursies in het najaar een informatiemiddag in NVBS Centraal waar het reisprogramma voor het komende jaar wordt gepresenteerd. Voor NVBS-leden is dit hét moment om gewapend met een nieuwe (digitale) agenda naar Amersfoort af te reizen en kennis te nemen van alle plannen. We zijn benieuwd wat de aanwezigen vinden van de reisbestemmingen, en suggesties en ideeën zijn meer dan welkom. Ook nieuwe reizigers vinden gemakkelijk aansluiting en worden enthousiast over een nieuwe Winterreis, een spoorzoekersexcursie of een Schönes Wochenende. De eerstvolgende presentatie van het jaarprogramma is op zaterdag 2 december 2017. Komt dat zien! Foto: Sjoerd Bekhof.


30 maart 2017