Verslag Naar Oostzee en Wadloper in de bergen

door Emmy van Selm-Pieters, Adriaen Louman, Stephen van Santvoort en Martin Bos

Polen, niet zomaar een land
Een SNE-reis naar Polen is geen ‘routine-reis’. Het land is anders, het reisprogramma is leuk en deelnemers kiezen er echt voor om met die reis mee te gaan.

Heenreis
Op 16 september 2023 gingen er uiteindelijk 34 deelnemers met de IC Berlijn op weg. In Duitsland waren er problemen zodat we via Hamm in Hannover belandden. Het goede nieuws was dat we daar een Nederlandse 193 konden zien. Het slechte nieuws was dat onze trein daar eindigde en we overstapten op een ICE naar Berlin Ostbahnhof. Per saldo hadden we toen een vertraging van +120 minuten. Op Berlin-Lichtenberg zijn we ingestapt in de trein naar de Poolse grens. Sinds 2020 eindigen de treinen in het laatste station voor de grens (Küstrin-Kietz) omdat de spoorbrug over de rivier de Oder, die daar zo’n beetje de grens vormt, is weggehaald en de nieuwe brug nog niet is geplaatst. De vervangende busdienst (naar Kostrzyn) werd uitgevoerd met ‘midibusjes’. Onze reisleider, Han Duijve, had voor onze geplande busrit, een grote bus gereserveerd. Jammer genoeg kreeg hij geen telefonisch contact om de vertraging door te geven. Het gevolg was dat het merendeel van de groep wél met de bus mee kon, als haringen in een ton. Omvallen in de bochten ging niet, gelukkig.

Overstap op de midi-bus in Küstrin-Kietz, 16 september 2023. Foto: Martin Bos.

De rest, die niet met de bus mee kon is met Han in twee taxi’s nagekomen. Dat was een dingetje omdat de taxichauffeurs alleen pools spraken en dachten dat we naar het hotel moesten in plaats van het station. Maar alle vijf kwamen op tijd op station Kostrzyn zodat we samen de laatste treinreis van die dag naar onze eindbestemming Gorzów Wlkp konden maken. In Gorzów bleek de ‘Stationsstraat’ een bouwput te zijn zodat het even zoeken was om bij het hotel te komen. Snel de kamersleutels gekregen, goede kamers, goed eten en daarna ‘tukken’. Overigens reden daarna alle treinen volgens het spoorboekje.

Gorzów
De dag er na kon iedereen doen waar hij of zij zin in had. Gorzów is niet zo’n grote stad en heeft een klein overzichtelijk trambedrijf. Het was wel een uitdaging om aan voldoende muntgeld voor een dagkaart te komen. Het station, het spoorviaduct langs de rivier en de grote spoorbrug over de rivier de Warte waren de moeite waard om te bekijken.

Spoorviaduct langs de Warte in Gorzów, 17 september 2023. Foto: Irma Schoonderwoerd.

Het was zondag en bij de kerken was het een stroom van komende en gaande mensen. Zoals dat gaat, kwam je overal (bij de tram, op terrasjes, bij het station etc.) elkaar wel tegen. De deelnemers die ‘lekker gingen treinen’ kwamen ’s avonds ook tevreden terug in het hotel.

Gorzów – Gdansk
Gorzów ligt aan de voormalige Preußische Ostbahn. Die begon in Berlin Ostbahnhof en eindigde in Eydtkuhnen (tegenwoordig Tschernyschewskoje) met een zijtak naar Gdansk (Danzig). We hebben de Ostbahn bereden van Berlijn via Tczew naar Gdansk. Opvallend was het vrijwel kaarsrechte spoortracé en de stationsgebouwen in Pruisische stijl.

Vertrek uit Gorzów, 18 september 2023. Foto: Emmy van Selm-Pieters.

Mobiele werkplek tussen Krzyż en Chojnice, 18 september 2023. Foto: Irma Schoonderwoerd.

Gdańsk
Met paar overstappen kwamen we in de loop van de middag op station Gdańsk-Oliwa aan. Er stond een touringcar klaar zodat we niet hoefden naar het hotel te lopen, service van het hotel. Daarna deed iedereen zijn eigen ding: met de tram, met de trein, de kerk in de buurt van het hotel bekijken, etc. Han had 72-uurskaarten voor de regio gekocht zodat iedereen haar of zijn eigen gang kon gaan. De eerste ‘echte’ dag in Gdansk begon met een tramexcursie.

Voor de start van de tramexcursie in Gdańsk Oliwa, 19 september 2023. Foto: Martin Bos.

Excursietram in Gdańsk Oliwa, 19 september 2023. Foto: Martin Bos.

Daarmee hebben we het grootste deel van het tramnet bereden en kregen we een mooie indruk van wat er allemaal aan leuks te zien en te berijden was. De route voerde onder meer via de sporen van het tramdepot Zajezdnia tramwajowa Nowy Port vergeten en het eindpunt ‘Stogi Plaża’. Dat eindpunt ligt niet zo ver van de Oostzee. Tijdens de stop daar is een van de deelnemers naar de zee toe gelopen om die even te voelen.

Gdańsk Jelitkowo, 19 september 2023. Foto: Martin Bos.

In museumtram Konstal 102Na in Gdańsk, 19 september 2023. Foto: Martin Bos.

Van Gdansk naar Łódź

Vertrek uit Gdańsk Oliwa, 21 september 2023. Foto: Martin Bos.

De reis van Gdansk naar Łódź duurde de hele dag, zonder overstappen maar gelukkig wel met een aantal langere stops waaronder een locwissel in Płock. Onze Tsjechische diesel 754 werd halverwege afgelost door een elektrische EP07.

In Płock aan het perron, 21 september 2023. Foto: Martin Bos.

Rangeerwerkzaamheden in Płock, 21 september 2023. Foto: Martin Bos.

Onderweg bij een tussenstop in Grudziądz hebben sommige deelnemers kans gezien om nog trams in het depot te zien.

Łódź
In Łódź hadden we een hotel in een oude fabriek. ’s Avonds was het een beetje uitvinden of er leuke restaurants in de buurt waren. Die waren er wel (veel zelfs en leuk) maar dan moest je net even doorlopen. De eerste dag in Łódź kon iedereen doen waar hij/zij zin in had. Dus je kwam elkaar overal en nergens tegen (bijvoorbeeld bij de tram van Elbląg) en iedereen had iets anders leuks gedaan, bijvoorbeeld op en neer naar Warschau. Op de tweede dag in Łódź maakten we een tramrondrit met een gelede Duewag afkomstig uit Bielefeld.

Łódź Woronicza, 23 september 2023. Foto: Martin Bos.

Łódź Piotrkowska Centrum, 23 september 2023. Foto: Karel Hoorn.

Groepsfoto in Łódź Karolew, 23 september 2023. Foto: Stephen van Santvoort.

Er reden meer oude trams in Łódź. Eentje zagen we na afloop van onze rondrit

Łódź Piotrkowska, 23 september 2023. Foto: Emmy van Selm-Pieters.

Kraków
Daarna was er nog tijd over om zelf nog wat leuks te doen voordat we naar Kraków doorreisden. In Kraków had de helft van de groep mooi uitzicht op het station en de treinen. De rest zag vanuit hun kamers een binnenplaats.

Kraków Teatr Słowackiego, 26 september 2023. Foto: Martin Bos.

Na de vrije dag in Kraków stond de excursie naar Zagórz in het uiterste zuidoosten van Polen op het programma. Daar zijn de werkplaats en het depot van de firma SKPL gevestigd. Onze trein was een SN84, een voormalig DB treinstel serie 614. In Zagórz worden de van de NS overgenomen Wadlopers en Buffels aangepast en onderhouden. Vanaf Zagórz is het 43 km over de weg naar de Oekraïne; best wel dichtbij. In Zagórz kreeg een aantal deelnemers bij wijze van spreken ‘natte oogjes’ want het wemelde van de Buffels. ‘Het is net Winterswijk’, zo merkte een van hen op.

Zagórz, 25 september 2023. Foto: Martin Bos.

Als je goed keek dan zag je ook een rode Wadloper. Daarmee reden we terug naar Jasło. De geplande excursie via een andere spoorlijn vanaf Zagórz ging niet door wegens een beschadigd viaduct. Onderweg waren er natuurlijk de nodige fotostops en een kruising met een dienstregelingtrein.

Zarszyn, 25 september 2023. Foto: Martin Bos.

Nowosielce, 25 september 2023. Foto:  Paul Nienhuis

Nowosielce, 25 september. Foto: Stephen van Santvoort.

Krosno, 25 september 2023. Foto: Stephen van Santvoort.

Jasło, 25 september 2023. Foto: Martin Bos.

Katowice
De dag daarop was de transfer naar Katowice, een korte rit van ruim een uur. Gelukkig waren de kamers al beschikbaar. Ook hier weer had de helft van de groep mooi uitzicht. De rest kon meegenieten van de foto’s via de groepsapp.

Kameruitzicht in Katowice, 26 september 2023. Foto: Leo van Engeland.

Daarna ging iedereen zijn gang, bijvoorbeeld naar Częstochowa, waar naast het kleine trambedrijf vooral de barokke kloosterkerk met de vereerde Zwarte Madonna indrukwekkend was. Na de vrije dag bezochten we het smalspoormuseum in Rudy. Van origine was het onderdeel van een smalspoorbedrijf voor regionaal vervoer van goederen en reizigers. Het bedrijf werd ooit gesloten en later ontstond dit museum. De excursie was een rit met dieseltractie en open personenrijtuigen (omgebouwd uit goederenwagens) naar de beide einden van de spoorlijn, inclusief de nodige fotostops.

Smalspoormuseum in Rudy, 28 september 2023. Foto: Martin Bos.

De rivier de Ruda en een fotolijn, 28 september. Foto: Emmy van Selm-Pieters.

Voor de lunch mocht iedereen zijn eigen braadworst roosten (of verbranden 😊).

Zelfbereide lunch in Rudy, 28 september 2023. Foto: Irma Schoonderwoerd.

Na een ontspannen middag (de smid smeedde het ijzer toen het heet was) kwamen we om half 6 weer terug in Katowice. Tijd genoeg om bijvoorbeeld buiten te borrelen of andere leuke dingen te doen om de dag af te ronden.

Terugreis
Aan alles komt een eind. Ook aan deze reis. De terugreis kon niet in een dag. Daarom had Han een tussenstop in Frankfurt (Oder) gepland met het laatste gemeenschappelijke diner. Aan het eind van het diner werd Han bedankt door Jan-Herman voor al zijn werk om deze mooie reis te organiseren, te begeleiden en tot een groot succes te maken. Ook de dames die met de reis mee waren gegaan, kregen van hem een attentie.

Frankfurt (Oder), 29 september 2023. Foto: Niels Karsdorp.

Vanaf Frankfurt (Oder) volgden sommige deelnemers een eigen reisprogramma omdat dit (veel) beter uitkwam. De rest reisde mee naar Nederland en vanaf Hengelo werd het stiller in het rijtuig. De rit naar Amsterdam CS (non-stop via Zwolle) dreigde nog even in het zicht van de haven te stranden toen bij stilstand alvorens het station in te rijden, aan de noodrem was getrokken. Uiteindelijk viel die vertraging mee en namen ook de laatst overgeblevenen afscheid van elkaar voor hun verdere reis naar huis. Via de groepsapp kwamen de berichten binnen van hoe laat men thuis was gekomen. We kijken terug op een erg geslaagde reis. Voor de 70-plussers was het extra leuk omdat de tram gratis was.

Voor sommige deelnemers was het hun eerste reis met de SNE. “Vooraf vraag je je af hoe dat zal zijn met zo’n grote groep zo lang op pad. Dankzij de uitstekende voorbereiding van Han, het afwisselende programma met ook veel vrije tijd, de gemeenschappelijke diners enz. is het naast een interessante reis ook een heel gezellige reis geworden met veel (deels nieuwe) sociale contacten in een prettige deelnemersgroep. Kortom: het waren prachtige weken.” “Ik vond het een mooie reis met een gezellige groep en ik kan terugkijken op veel nieuwe ervaringen en een kennismaking met een groep leuke mensen. En ik weet wat ‘fotolijn’ betekent.”

Han, dankjewel!