Bezoek revisiebedrijf Haarlem van Nedtrain

door Theo Ross

Op woensdag 14 mei 2003 verzamelden een vijftiental NVBS-ers, uitverkoren door loting uit zestig gegadigden, in de portiersloge van NedTrain Refurbishment and Overhaul Haarlem. Tegen twee uur werd de groep opgehaald en begeleid naar een nieuw uitziend kantoorgebouw op het terrein van het revisiebedrijf. Dit terrein heeft een grootte van ruim veertien hectare.

Daar werden wij ontvangen door de heer Martien Janse, hoofd van de locatie Haarlem. In zijn inleiding vertelde hij ons dat het bedrijf in Haarlem een periode van reorganisaties achter de rug had om het bedrijf zodanig te reorganiseren dat het de concurrentie van buitenlandse bedrijven aan zou kunnen. Immers grote revisie opdrachten worden steeds vaker Europees aanbesteed. De bouwkundige hergroepering is echter nog niet afgerond, omdat een aantal van de nog resterende, te amoveren gebouwen of delen hiervan onder de Monumentenwet vielen. De besprekingen met Monumentenzorg moeten er echter toe leiden dat er een oplossing gevonden wordt die voor beide partijen aanvaardbaar is. Als de laatste verbouwing achter de rug is (over ongeveer 6 jaar) kan het gebouw aan de andere kant van de spoorlijn Haarlem – Amsterdam, dat toch niet veel ouder is dan tien jaar, worden afgestoten. De Gemeente Haarlem heeft veel belangstelling voor die locatie.

Nedtrain is een dochter van NS-Holding en groeit naar de taak om NS-Reizigers te voorzien van goed materieel en het tijdens het gebruik rijdbaar te houden. Sinds kort is de directie van NedTrain Refurbishment and Overhaul Haarlem verhuisd van de noordzijde van het terrein naar de productiehallen en is nu aanwezig in het kantoorgebouw waarin onze groep aanwezig was. De vestiging in Haarlem en een deel van de vestiging in Tilburg zijn onder één directie gebracht, de dagelijkse leiding in de bedrijven is toevertrouwd aan twee managers; Haarlem en Tilburg. De heer Janse is aangesteld als hoofd locatie Haarlem. De reorganisatie heeft tot gevolg gehad dat bedrijfsactiviteiten zijn gesloten, zoals b.v. de stoffeerderdij. Zowel het herstel van beschadigd meubilair tengevolge van vandalisme, als de aanlevering van geheel nieuw meubilair voor te reviseren bakken worden op de markt ingekocht. Specialistisch werk, als het repareren van harmonicahuiven van museummateriaal kan bijvoorbeeld ondergebracht worden bij de werkplaats van Wagon-Lits in Oostende. Een ander interessant punt is dat het transport van de bakken in het bedrijf niet met hulpdraaistellen over rails gaat, maar met luchtkussens, vergelijkbaar met de Hovercrafts bij de Engelse ferry´s.

Ook het tekenwerk geschiedt niet meer op grote tekenborden op papier of calques, maar met speciale computers met een (3D) CAD systeem. Het voordeel hiervan is dat je op het scherm de zaak in perspectief driedimensionaal kunt bekijken en verrassingen op de werkvloer van niet passende constructies kan worden voorkomen. Problemen werden op de werkvloer ad hoc opgelost en iedere ploegleider had zo zijn eigen systeem, zodat na een revisie toch afwijkende bakken ontstonden. Nu kan je met modules werken en op de computer zien of de module ten allen tijden past in de bak.

De reorganisatie had natuurlijk, naast capaciteitsproblemen, ook een terugslag in de productie. De aanloopproblemen met de grote midlife revisie van het ICR materieel zijn in NVBS kringen welbekend. Het capaciteitsprobleem was ook oorzaak dat de grote midlife revisie van het SGM materieel in nauw overleg met NS Reizigers is uitbesteed aan Bombardier in Randers Denemarken. Zo ook heeft NedTrain het herstel van de draaistellen met metaalmoeheidscheurtjes aan de RDM in Rotterdam uitbesteed.

Wat de huidige revisie van het ICR materieel betreft deelde de heer Janse naar aanleiding van vragen uit de groep mee dat:

De stuurstandrijtuigen van het Beneluxmaterieel worden als laatste medio 2005 binnen genomen voor de grote revisie, maar dat in opdracht van NS Internationaal de stuurcabines nu reeds voorzien worden van airconditioning. Of de cabines van de Belgische locomotieven dat ook krijgen of hebben is nog onduidelijk.

Men is met een studie bezig om een eenheid te krijgen in de stuurstroom zenders zodat niet steeds stuurstroomkabels verwisseld moeten worden als materieel van de binnenlandse dienst overgaat naar de Beneluxdienst.

Een aantal ICR bakken worden, als proef, voorzien van vacuümtoiletten en zijn dan ook geschikt voor verkeer naar Duitsland. Wellicht wordt de proef omgezet in een definitieve verandering.

De stuurstandkoppen voor het ICR materieel binnenland worden vervaardigd bij een Duits bedrijf, de rest van de unit (tot en met het eerste balkon) wordt vervaardigd in Tsjechië. Dat voorkomt veel las- en snijwerk in Haarlem.

Na deze inleiding gingen we het bedrijf in. Wie vroeger wel eens bij een open dag heeft rondgelopen herinnert zich misschien wel de enorme hoeveelheid railbanen die door de hallen liepen en het was er erg stoffig. Nu is het een verademing. Geen rails meer, een gladde vloer, weinig stof. Hier en daar staan grote stofzuigers om de vloer schoon te houden, want bij het transport met luchtkussen zou al het vuil dat op de vloer ligt rond geblazen worden.

Er stonden bakken van het 64 materieel, plan V en T, in de werkstanden. Naast de bakken zijn werksteigers aangebracht die naar om hoog of omlaag werden gebracht met een druk op een knop. Het personeel hoefde dus niet meer op laddertjes te klimmen om op de meest gunstige werkplek te komen. Ook stonden er bakken van ICR Benelux materieel voor de grote revisie. In de volgende hal waren de spuitcabines voor het totaal schilderen van de bakken en een gritcabine voor gritstralen om de bak te ontdoen van verfwerk.

Aan de Amsterdamse zijde buiten gekomen zagen we in de verte een groot gebouw aan de Amsterdamse kant. Dit gebouw werd nooit bezocht tijdens excursies of Open Dagen. Dit is het gebouw waar de treinstellen opgenomen worden voor revisie en losgemaakt worden van hun draaistellen. Tussen dat gebouw en het onze lag de ontasbesting werkplaats en het lange houten gebouw voor korte reparaties, waar een heel treinstel in kon zonder het in bakken te breken.

We wandelden daarna nog even door het schadeherstelgebouw, waar met snijapparaten en lasapparaten beschadigde delen werden uitgenomen en nieuwe werden ingelast. Men was hier ook druk bezig bakken voor de stuurstandrijtuigen door te snijden en de nieuwe koppen er weer aan te lassen. Ook het gebouw waar getordeerde bakken op de richtbank recht worden gemaakt is nog steeds aanwezig. Het gebouw ligt tegen de spoordijk aan.

Tenslotte bezochten we de draaistel- en wielenwerkplaats. Dit gebouw is in tweeën verdeeld. Het kleinste deel is het zogenaamde vuile deel. Hier worden draaistellen behandeld waarvan slechts enige goed bereikbare onderdelen vervangen hoefden te worden. In het andere deel van de hal worden de draaistellen schoongemaakt en gerevideerd. Onderdelen worden in Tilburg gerevideerd, de gerevideerde onderdelen komen naar Haarlem waar het draaistel wordt opgebouwd.

De wielassen met wielen krijgen een aparte behandeling in een aparte hal. Was deze hal vroeger een lawaaierig sightseeingobject met grote ovens die met gasvlammen wielbanden gloeiend maakten en met kraantjes op het wiel werden bevestigd, nu is het geheel erg rustig. De hele wielbehandeling is in een fase van ombouw tot robotbehandeling. De wielbanden worden niet meer met open gasvlammen verhit, maar in een inductieoven tot het juiste uitzettingsformaat verhit om op het betreffende wiel te worden gezet dat met een computer is opgemeten om de juiste maat van de band vast te stellen.

Nu al is Haarlem een van de meest moderne spoorwegmaterieelwerkplaatsen, maar als alles klaar is, dan is het waarschijnlijk enige tijd de meest moderne!

Na de wielenhal waren we aan het einde van de excursie gekomen en namen we afscheid van de heer Janse. Alle deelnemers hadden genoten van zijn zeer uitvoerige uiteenzettingen en maakten dat ook kenbaar. Helaas moest de heer Janse meedelen dat een herhaling van een NVBS-excursie niet mogelijk was, maar dat op 12 juni 2004, wegens het 160 jarig bestaan van het revisiebedrijf een open dag zal worden georganiseerd waar ieder NVBS-er welkom is.