Op de Rails – 2019 – nr. 5 (mei)

Op de Rails – 2019 – Nr. 5 (Mei)

‘Maar komt! Komt, heerlijke spoorwegen!’ – Nederlandse teksten over spoorwegen vóór 1839
door Paul van den Boorn

Dit jaar is het 180 jaar geleden dat op 20 september 1839 de eerste spoorweg in Nederland tussen Amsterdam en Haarlem plechtig werd geopend. Op de Rails zal daar in de jaargang 2019 uitgebreid aandacht aan besteden. Na het historisch overzicht ‘180 jaar spoor’ van Guus Veenendaal elders in dit mei-nummer zal in de volgende uitgaven van 2019 telkens één artikel gewijd zijn aan een belangrijk aspect van de 180-jarige geschiedenis van onze spoorwegen.

Feestelijke opening van de spoorlijn Brussel-Mechelen op 5 mei 1835; de eerste spoorlijn in België en op het Europese vasteland. Originele titel: ‘Le départ de la Flèche’. Schilderij van Jan Antoon Neuhuys uit 1885.
Afbeelding: NMBS – Train World Heritage; Collectie VZW IFA, Mechelen, beeld K00269.

180 jaar spoorwegen in Nederland
door Guus Veenendaal

Dit jaar is het 180 jaar geleden dat in ons land de eerste spoorweg Amsterdam – Haarlem werd geopend, op 24 september 1839 om precies te zijn. Toch was deze lijn, het begin van de Hollandse IJzeren Spoorweg-Maatschappij, niet de eerste spoorweg waaraan gedacht was. Het project voor een Rijnspoorweg, bedoeld om de verbinding van Amsterdam met het Duitse achterland te verbeteren nu rivieren en kanalen steeds moeilijker bevaarbaar werden, was al uitgewerkt in 1834.

Omstreeks 1865 staat HSM locomotief ‘Holland’ met een trein in het oude station van Haarlem, niet lang voor de spoorversmalling. Dit is de enige bekende foto van een breedspoortrein in Nederland.
Foto: A. Jager, verzameling SNR.

Eerste bezoek aan DDR-trams in 1967
door Maurits van Witsen

In OdR 2018-9 had ik het al aangekondigd: voor mijn volgende bezoek in 1967 aan Oost-Europa had ik de Deutsche Demokratische Republik gekozen. Misschien niet een exotisch land, maar nog wel voorzien van veel kleine trambedrijfjes met talloze vooroorlogse tweeassers.

Het bosrijke eindpunt Herrenkrug van lijn 6 in Magdeburg met het vooroorlogse tramstel 17 + 230;
10 juni 1967.
Foto: Maurits van Witsen.

Spoorwegen en tramstraten
door Rob de Vries

In eerste instantie was voor dit artikel de titel ‘Spoor- en tramwegen’ bedacht. Maar dat zou de lezer op het verkeerde been zetten; het zou ook niet erg duidelijk zijn, want gaat niet alles in Op de Rails over spoor- en tramwegen? Door in de titel ‘tramwegen’ te vervangen door ‘tramstraten’ wordt de bedoeling wellicht duidelijker: het gaat hier over (weg)verkeerswegen met een spoor- of tram-gerelateerde naam.

Straatnaamborden uit Alphen aan den Rijn, Gennep, Gulpen, Heerlen, Hoensbroek, Houten, Katwijk aan Zee, Leiderdorp, Leidschendam, Maastricht, Purmerend, Rotterdam, Rijnsburg.
Foto’s: redactie Op de Rails.