Op de Rails – 2012 – nr. 5 (mei)

Spoor door de polder: de Schipholspoorlijn

door Sjoerd Bekhof

De Haarlemmermeer is de grootste en laatst bedwongen droogmakerij in Noord-Holland. Na de eerste inmiddels opgeheven spoorlijnen, die als Haarlemmermeer lijnen bekend zijn geworden, is de Schipholspoorlijn de tweede railverbinding door de polder. Waren de Haarlemmermeerlijnen boemellijntjes, de Schiphollijn vervult nu in het nationale en internationale treinverkeer een cruciale rol. De plannen daarvoor zijn tamelijk oud, al kort na de oorlog hield een commissie zich met een spooraansluiting van de luchthaven en een rechtstreekse spoorweg tussen Amsterdam en Den Haag bezig. De discussies in Amsterdam over het eindpunt van deze spoorweg leidden tot een groot aantal varianten, mede verband houdend met de aanleg van verkeerswegen. Een suggestie om het Haarlemmermeerstation als eindpunt te bestemmen leed schipbreuk door plannen van de gemeente. Een alternatief plan was een ondergronds eindpunt nabij het Huis van Bewaring aan het Kleine Gartmanplantsoen. In 1947 zijn op het Museumplein in verband daarmee zelfs proeven gedaan om gevolgen van bemaling voor het dieper liggende grondwater te onderzoeken. Voor het uiteindelijk zoals bekend heel anders liep, volgden nog vele andere plannen.

Hoge snelheid rond de Middellandse Zee

door Henry van Amstel

Lange tijd is het rijden met hogesnelheidstreinen exclusief voorrecht geweest van West-Europa en Oost-Azië. Inmiddels hebben tal van landen aangekondigd al dan niet serieuze plannen op dit gebied te gaan realiseren, overigens met wisselend succes. De lijst is lang en waarschijnlijk niet volledig: Rusland, Polen, Zweden, Portugal, India, Vietnam, Indonesië, Argentinië, Australië en de Verenigde Staten (Californië). Voor drie landen is het voornemen in elk geval waarheid geworden, hoewel er verschillen in de voortgang zijn. Turkije heeft zijn eerste hogesnelheidslijn geopend en werkt aan een ambitieus programma. Saoedi-Arabië stelt binnen zeer afzienbare tijd zijn eerste hogesnelheidslijn in dienst en Marokko heeft de belangrijkste contracten getekend. Een overzicht van de stand van zaken aan de ‘andere kant’ van de Middellandse Zee.

Een Porsche in het Amstelpark

door Raymond Kiès

Door het Amstelpark in Amsterdam rijdt sinds de jaren zeventig een heuse Porsche-trein. Het is een van de veertien tussen 1958 en 1971 speciaal voor tuinbouwtentoonstellingen in Duitsland gebouwde treinen. Niet alleen het uiterlijk heeft enige verwantschap met de beroemde auto’s, maar ook de techniek. Eind jaren vijftig kocht de Berlijnse zakenman Henry Escher voor het vervoer tussen de Westfalenhalle en de in 1959 te houden Bundesgartenschau in Dortmund twee wegtreintjes, die bestonden uit een op Volkswagen Keverbasis gebouwde ’locomotief’ en twee aanhangrijtuigen. De twee treintjes waren voor het in Dortmund verwachte vervoer niet toereikeind, wat reden was drie treintjes te laten bijbouwen. De carrosserie kwam van Piotrowski in Hamburg en de assemblage vond plaats bij Sollinger Hütte in Uslar bij Hannover. Omdat de 1200 ccmotor uit de Kever te licht was bevonden en men ook niet heel gelukkig was met het aanzicht, sloeg men voor de drie nieuwe locomotieven een andere weg in. Het uiterlijk van de nagebouwde ’locomotieven’ toonde verwantschap met de Porsche 356 en voor de aandrijving was de keuze gevallen op een 1600 cc metende Porsche-motor. En ziedaar: de Porsche-trein was geboren.

Klassieke Düwagtrams anno 2012

door Arthur Staal

Hele generaties zijn opgegroeid met de moderne Düwag-tram. De instroom van nieuw lagevloermaterieel of de overstap op Stadtbahnexploitatie heeft ervoor gezorgd dat dit tramtype langzamerhand vrijwel tot het verleden is gaan behoren. De Düwag-tram mag dan een icoon voor zijn tijd zijn, ook iconen hebben niet het eeuwige leven. De hamvraag is: waar vinden we anno 2012 nog ’klassieke’ Düwags? We staan beknopt stil bij de bedrijven die ze tot op de dag van vandaag in het wagenpark hebben en in dienst hebben gehouden (vaak alleen op werkdagen en/of in de spitsuren), met vervolgens een blik op de bedrijven die deze trams – al dan niet als ruggengraat van de dagelijkse exploitatie – hebben weten te adopteren. De tramliefhebber die de komende vakantieperiode Europa in trekt, weet na lezing van het artikel wat hij waar kan verwachten.

Klik voor de in het artikel gebruikte afkortingen