Op de Rails – 2011 – nr. 2 (februari)

De dienstregeling 2011: Inzet van het NS-materieel

door J.M. ten Broek

Na een jaar waarin plan T verdween, DDM-1 ging en terugkwam en mat ’64 volop moest helpen het plaatsaanbod enigszins op peil te houden, komt het jaar 2011 mogelijk in wat rustiger vaarwater. Het materieelbeleid van NS is echter nog maar zelden saai geweest en de komst van meer SLT zal in ieder geval voor de nodige wijzigingen zorgen. Of plan V op korte termijn zal verdwijnen, is niet zeker; dat het in de praktijk nog overal te zien is, wel. Nog wat nader beschouwd valt de ′regelkraanfunctie′ op die de treinstellen plan V vervullen. We zien terzijdestellingen, bijna-terzijdestellingen en herindienststellingen, al zijn deze niet uitsluitend het gevolg van problemen bij het SLT of van de winterse omstandigheden. Een zeer krappe inzetplanning en de steken die NedTrain bij de beschikbaarheid van bijna alle materieelsoorten laat vallen, zijn er net zozeer debet aan dat er begin 2011 nog meer dan het dubbele aantal plan V′s in dienst is van de hoeveelheid die was voorzien.

Tweede fase restauratie Moerputtenbrug afgerond

door Paul Henken

In de voormalige spoorlijn Lage Zwaluwe – ‘s-Hertogenbosch kwamen ten oosten van Waalwijk twee lange bruggen voor: één met een lengte van 879,8 meter over de Baardwijksche Overlaat en één met een lengte van 597,6 meter over de Hamsloot in het moerasgebied ′De Moerputten′, toentertijd als inundatiegebied in gebruik. Nadat van deze brug eerder de bovenbouw, drie pijlers en een landhoofd werden gerestaureerd, is het nu de beurt aan het resterende gedeelte van de onderbouw en het andere landhoofd. Het herstel hiervan is begonnen op 2 maart 2009 en kwam onlangs gereed. Bij de restauratie werd, om het oorspronkelijke karakter van de brug niet aan te tasten, bijzondere aandacht besteed aan de kleur van de mortel en de te vervangen stenen. Sporen als kogelgaten uit de Tweede Wereldoorlog bleven behouden, evenals zeldzame planten zoals de steenbreekvaren.

De oerwoudtram van Napalputih

door Gerard de Graaf

In haar jaarverslag over 1910 schreef de op Sumatra actieve Mijn Maatschappij Simau verheugd dat ze in augustus van dat jaar haar 33 kilometer lange smalsporige ′tram′ van Napal Poetih naar de mijn in Lebong Tandai in dienst had genomen. De Nederlanders verdwenen, Napal Poetih werd Napalputih en de door derden voortgezette commerciële winning van goud werd in 1995 gestaakt. Alle reden om aan te nemen dat in deze maalstroom van gebeurtenissen ook de tram kopje onder was gegaan, maar niets bleek minder waar: hij rijdt! Verslag van een tocht over een bepaald ongebruikelijke tramlijn.

Honderd jaar van Oslo naar Bergen

door Frans Kristensen en Joost de Waal

In december 2009 vierde de spoorlijn Oslo – Bergen, de bijna vijfhonderd kilometer lange verbinding tussen de twee grootste Noorse steden, haar eeuwfeest. De kosten voor deze lijn waren destijds even hoog als de Noorse rijksbegroting voor een heel jaar. De spoorlijn loopt voor een deel door het hooggebergte, ver boven de boomgrens, en staat daarmee bloot aan extreme weersomstandigheden. De aanleg van de lijn werd niet alleen bemoeilijkt door het lastige terrein, maar ook door een strijd over de spoorwijdte.
In de negentiende eeuw was Noorwegen een arm en achtergebleven land met slechte verbindingen. Daarvan waren er veel oorzaken. De bevolkingsdichtheid was laag en de infrastructuur navenant mager. Het mag weinig verwondering wekken dat onder deze omstandigheden de eerste Noorse spoorlijn pas in 1854 geopend werd. Het was de lijn Oslo – Eidsvoll, die vooral gebouwd was om het houtvervoer in de regio ten noorden van Oslo te vergemakkelijken. Al vanaf 1870 begonnen stemmen in Bergen op te gaan dat het nu tijd werd voor een spoorverbinding met Oslo. In het parlement werd het initiatief lauw ontvangen, maar in 1875 lukte het dan toch een parlementsbesluit uit het vuur te slepen voor een spoorlijn Bergen – Voss, die het eerste onderdeel van een lijn naar Oslo zou gaan vormen. In 1882 was de lijn klaar, maar het moeilijkste gedeelte met de grootste hoogteverschillen was toen nog lang niet bedwongen.

Materieeloverzichten Nederland,

stand 1 januari 2011

Het jaarlijkse overzicht: wie heeft wat en wat rijdt waar? Materieeloverzichten Nederland, stand 1 januari 2011