Stoomlocomotieven bij NS in de jaren dertig door een Britse bril bekeken

In de jaren tachtig bracht de NVBS via het Engelse fotobureau Photomatic een reeks fotokaarten uit in formaat 9×14 cm van Nederlandse stoomlocomotieven die door Britse spoorwegfotografen in de jaren dertig op de gevoelige plaat waren vastgelegd. Hoe interessant deze foto’s ook waren, het formaat was tamelijk klein.

En nu bekend is wie tegenwoordig de negatieven beheert, is het presentator Hans van Poll gelukt om van die oorspronkelijke negatieven scans in hoge resolutie te verkrijgen zodat niet alleen fraaie en grote afdrukken kunnen worden gemaakt, maar de digitale foto’s ook in groot formaat op een scherm kunnen worden getoond. Bovendien blijkt dat indertijd bij de kleine foto’s helaas maar al te vaak behoorlijk in de achtergrond is gesneden, de digitale afbeeldingen laten soms veel meer zien. Vanavond verplaatsen wij ons in een tijd waarin de stoomlocomotief, hoewel de neergang van de stoomtractie bij NS al is ingezet, nog een behoorlijke partij meeblaast op de spoorwegen in Nederland. Hans van Poll brengt met behulp van de Britse foto’s die tijd weer tot leven en licht ook de achtergronden toe van het stoombedrijf in die tijd.

Utrecht CS, 13 juli 1935: Om 15.34 uur vertrekt loc 3903 met trein D 283 naar Frankfurt/Main. Tevoren zijn de treindelen vanuit Rotterdam/Maas en Den Haag Staatsspoor, die in Gouda aan elkaar gekoppeld werden, met loc 1713 in de Domstad aangekomen en even later liep het Amsterdamse deel met de 3900 binnen. Aan deze loc de taak de gehele trein naar Zevenaar te brengen, waar een Duitse machine het werk overneemt. Het is weliswaar een mooie en droge zomerse dag, maar toch heeft de meester de zandstrooier aangezet: de D-trein met zijn – op het houten NS-postrijtuig na – uitsluitend stalen rijtuigen van de Reichsbahn is geen trein waarmee de 3900 zomaar wegwandelt. Elf Duitse vooroorlogse vierassers van 40 ton of meer ledig eigengewicht plus de 35 tons P 6059 van NS vormen met reizigers en bagage aan boord al gauw een treingewicht van tegen de vijfhonderd ton. In 1935 leven we in Utrecht nog in het tijdperk van de armseinen. Pas met elektrificatie van het middennet in 1938, die een grootscheepse verbouwing van Utrecht CS met zich meebrengt, sneuvelt ook de mechanische beveiliging.
Foto: George Grigs, Rail Archive Stephenson