Plandampf

Tot in oktober 1988 heeft de stoomtractie op normaalspoor het in de normale dienst bij de Deutsche Reichsbahn (DR) in de DDR uitgehouden. Velen van ons hebben in de late jaren zeventig en jaren tachtig van de vorige eeuw de DDR bezocht om dit te beleven en op foto en video vast te leggen. Een jaar later ging de DDR echter zelf ten onder en fuseerde op 3 oktober 1990 met de BRD tot het huidige Duitsland, beter bekend als ‘die Wende’.

Omdat veel van de infrastructuur voor de stoomtractie toen nog behouden was, bleef het mogelijk om stoomlocomotieven in de normale dienst in te zetten, ook in normale dienst. Een droom van spoorweghobbyisten zoals Robin Garn uit Hamburg en Klaus Wilsmeyer uit Bad Bentheim. Zij hebben het ‘machtsvacuüm’ dat na de Wende bij de DR was ontstaan, gebruikt om hun droom te realiseren. Het fenomeen ‘Plandampf’ werd geboren. Plandampf is een evenement waarbij, speciaal voor de hobbyisten, gedurende een aantal dagen treinen uit de normale dienstregeling (‘Plan’) door stoomlocomotieven (‘Dampf’) worden getrokken, ter vervanging van de normaal dienstdoende locomotieven, meestal diesel.

Tussen 3 en 5 oktober 1990 werden aldus voor het eerst treinen uit de normale dienstregeling (tussen Saalfeld en Camburg over de Saalbahn) door stoomlocomotieven getrokken. Het was de eerste Plandampf en naar later bleek, zeker niet de laatste. Vooral in de eerste helft van de jaren negentig werden tal van evenementen georganiseerd, soms met de inzet van wel meer dan 10 locomotieven per evenement.

Ook in West-Duitsland kreeg het idee vaste voet aan de grond. Revierdampf organiseerde, veelal in samenwerking met het Ministerium für Wirtschaft, Verkehr, Landwirtschaft und Weinbau van de deelstaat Rheinland-Pfalz ‘Dampfspektakeln’ in genoemde deelstaat, waarbij volgens de Plandampf-formule dienstregelingtreinen door stoomlocs werden gereden.

Hoewel door de verdergaande modernisering van de infrastructuur het organiseren van Plandampf steeds moeilijker werd, zijn in de 21e eeuw nog een aantal evenementen georganiseerd, het vooralsnog laatste in oktober 2021.

Bart van ’t Grunewold heeft dit van nabij gevolgd en vertelt er over bij talloze foto’s, waarvan hieronder vast een voorproefje: