Plandampf

Tot in oktober 1988 heeft de stoomtractie op normaalspoor het in de normale dienst bij de Deutsche Reichsbahn (DR) in de DDR uitgehouden. Velen van ons hebben in de late jaren zeventig en jaren tachtig de DDR bezocht om dit te beleven en op foto en video vast te leggen. Een jaar later volgde echter de periode die beter bekend staat als die Wende en uiteindelijk op 3 oktober 1990 leidde tot de eenwording van Duitsland.

Veel infrastructuur voor de stoomtractie was nog aanwezig en dus bleef het mogelijk om stoom­locomotieven in te zetten. Stoomtractie in de normale dienst was een droom van spoorweg­hobbyisten zoals Robin Garn uit Hamburg en Klaus Wilsmeyer uit Bad Bentheim. Zij konden dit realiseren door gebruik te maken van het  ‘machtsvacuüm’ dat na de Wende bij de DR was ontstaan. Het fenomeen Plandampf werd hiermee geboren. Plandampf is een evenement waarbij speciaal voor hobbyisten gedurende een aantal dagen treinen uit de normale dienstregeling (Plan) door stoomlocomotieven (Dampf) worden getrokken in plaats van de normaal dienst doende locomotieven – meestal diesel.

Tussen 3 en 5 oktober 1990 werd Plandampf voor het eerst in de praktijk gebracht door treinen in de normale dienstregeling tussen Saalfeld en Camburg over de Saalebahn met stoomtractie uit te voeren. Dit was zeker niet de laatste gelegenheid. Vooral in de eerste helft van de jaren negentig werd een tal van Plandampf-evenementen georganiseerd, soms met de inzet van wel meer dan tien locomotieven op een evenement. Ook in West-Duitsland kreeg het idee vaste voet aan de grond dankzij de organisatie Revierdampf die in de deelstaat Rijnland-Palts Plandampf-achtige evenementen organiseerde onder de naam Dampfspektakel.

Hoewel door de verdergaande modernisering van de infrastructuur het organiseren van Plandampf steeds moeilijker is geworden, is er in de 21e eeuw nog een aantal evenementen georganiseerd. Het vooralsnog laatste vond plaats in oktober 2021. Bart van ’t Grunewold heeft het Plandampf-avontuur van nabij gevolgd en vertelt erover met talloze foto’s.