Berliner Metamorphosen (deel 1)

John Krijgsman

John Krijgsman vertoont beelden bij een verhaal over de stad met vier sektoren, twee politieke systemen en twee metro- en trambedrijven, over een halve hoofdstad en een ommuurde vrije stad, over een gesplitste SBahn, over spookstations en twee Hauptbahnhöfe, over de Deutsche Reichsbahn die alle grenzen overschreed en over hoe alles na 1989 weer samensmolt.
Vanaf het einde van de Tweede Wereldoorlog vond stapsgewijs een deling van Duitsland en Berlijn plaats, die werd voltooid met de bouw van de Berlijnse Muur op 13 augustus 1961. Het openbaar vervoer moest zich aan deze omstandigheden aanpassen, wat leidde tot bijzondere en soms bizarre situaties. Aan het railnet werd heel wat vertimmerd en dat ging door tot eind 1989 de Koude Oorlog afliep. Toen werd het tijd om de rails in en om de stad aan te passen aan de nieuwe tijd. Tegenwoordig staat de hoofdstad op de eerste plaats in Duitsland met de omvang van de netwerken van tram-, U-Bahn- en S-Bahn. Het nieuwe Hauptbahnhof behoort tot de meest imposante van Europa. Steeds minder herinnert aan het gesplitste verleden van de stad, maar een kwart
eeuw na de val van De Muur rijden er nog altijd railvoertuigen van DDR-fabrikaat in de dagelijkse dienst.
De presentator bezocht Berlijn en omstreken sinds 1973 meer dan honderd keer en maakte er zo’n 12.000 dia’s en digitale opnamen van de stad en het railvervoer. In de afgelopen decennia ging hij vaak terug naar dezelfde plekken om daar keer op keer de veranderingen vast te leggen. Vanavond deel 1 van een tweeluik over de metamorfosen
die zich in ruim vier decennia overal in Berlijn hebben voltrokken.

Van 1956 tot 1990 maakten de treinen van Berlin, Hauptstadt der DDR naar Potsdam v.v. een enorme omweg via de Berliner Aussenring om West-Berlijns gebied te mijden. Op 26 juni 1987 stopte zo′n trein in het 3 kilometer buiten de stad aan de Aussenring gelegen Potsdam Hauptbahnhof.

Niet alleen deze trams van DDR-fabrikaat zijn al lang van de Berlijnse rails verdwenen, ook de straatnamen bestaan niet meer: op 5 oktober 1983 passeert een Grossraumtramestel een REKO-motorwagen met twee bijwagens op de kruising Dimitroffstraße-Leninallee. Foto’s: John Krijgsman. 2017 P

Oost-West-contrast bij het S-Bahnhof Bornholmer Straße op 26 september 1991. Op de voorgrond een treinstel van de Deutsche Reichsbahn in het kleurenschema van de hoofdstad van de DDR, links achter een treinstel van de West-Berlijnse BVG. De stad is al weer herenigd, maar de SBahn-netwerken zijn hier nog niet met elkaar verbonden. De Muur - die hier tussen de sporen stond - is al wel afgebroken.