Deventer Industriespoor
Samengesteld door Arno Dijkhof
Reeds voor de Eerste Wereldoorlog werden de eerste plannen door de Gemeente Deventer ontwikkeld om een directe spoorverbinding van Deventer Goederen naar fabrieken en bedrijven gelegen aan de IJssel te realiseren. Wethouder Mr. H.F. de Boer heeft in die tijd een belangrijke pioniersrol vervuld. Het idee van deze gemeentelijke spoorlijn groeide uit tot een groot plan voor een nieuwe haven met spooraansluiting. De gemeente zorgde voor de infrastructuur en de NS deed het vervoer van goederen van en naar de bedrijven. De lijn werd in 1925 geopend. In de bestaansperiode van meer dan 75 jaar maakten ruim 100 bedrijven gebruik van deze transportmogelijkheid. Een aantal grote bedrijven had een eigen aansluiting onder andere Noury & Van der Lande, Thomassen & Drijver, Nefit, VAM, Polygas en Granaria. Het industriespoor leverde voor de industrie een belangrijke logistieke bijdrage, vooral in de wederopbouwperiode. De neergang van de industrie en ook het industriespoor begon in de jaren zestig. Vooral de toename van het wegverkeer en de veranderende logistieke inzichten maakten het industriespoor onrendabel. In 2003 werd het industriespoor opgeheven en grotendeels opgebroken.
Stichting Industrie Erfgoed Deventer (SIED) bracht eind 2015 een boek uit over de geschiedenis van het Deventer Industriespoor. Voor meer informatie zie www.deventerindustriespoor.nl.
De Gemeente Deventer liet een industriespoor aanleggen om de haven en industrie een verbinding te geven met het landelijk spoornet. De NS (eerst Staatsspoor) deed de exploitatie. Op 24 februari 1925 werd de lijn geopend en bleef tot 9 mei 2003 in bedrijf. (foto Stadsarchief Deventer)
In de jaren-50 beleefde het industriespoor z’n hoogtepunt en leverde een bijdrage aan de wederopbouw van Deventer. Hier loc 2213 op de hoek Mr. H.F. de Boerlaan/Industrieweg op 28 maart 1959. (foto Roef Ankersmit).
De draaischijf in de Kazernestraat (15 juli 1960) met op de achtergrond de Boreelkazerne. Via de draaischijf konden wagons naar de fabriekspanden in de Bergpoortstraat worden geduwd of getrokken. (foto Roef Ankersmit)
De Mr. H.F. de Boerlaan was wel de bekendste locatie van het industriespoor. Hier reden de treinen vlak langs de binnenstad tussen het verkeer en de woningen. Trein bestaande uit VAM wagons en de blikwagons van Thomassen & Drijver op 2 oktober 1975. (foto Roef Ankersmit).
Loc 281 rangeert op het raccordement van Noury & Van der Lande op 29 november 1958. Noury beschikte ook over een eigen elektrische loc en het raccordement was voorzien van bovenleiding. Noury was van 1928 tot 1966 de belangrijkste klant van het industriespoor. (foto Roef Ankersmit)
Het VAM-vervoer beheerste vanaf 1972 dagelijks het beeld op het industriespoor. Rangeren met loc 6406 bij het VAM-depot in de jaren negentig. (foto Arno Dijkhof)
Met loc 6446 VAM-wagons afgeleverd, nu weer op weg naar Deventer Goederen, Kamperstraat 14 september 1992. (foto Arno Dijkhof)
Loc 6505 wordt op afstand bestuurd door de machinst/rangeerder op de Mr. H.F. de Boerlaan in richting Deventer Goederen, 10 juli 2000). (foto Roef Ankersmit).
Vanuit de loc het uitzicht op het rangeren en omlopen van de loc aan de Hanzeweg (foto Arno Dijkhof)
Het VAM raccordement, Schonenvaarderstraat, 3 maart 1992. (foto Arno Dijkhof)
Loc 6505 op de Mr. H.F. de Boerlaan ter hoogte van de Sociale Verzekeringsbank. 23 augustus 2002. (foto Arno Dijkhof).
Het VAM raccordement (3 maart 1992) met de trekker om de wagons op het emplacement te kunnen rangeren. (foto Arno Dijkhof)
Het industriespoor liep overal ook vlak langs woningen, hier de situatie aan de Kamperstraat op 27 augustus 2000. (foto Arno Dijkhof).
De wagon (er waren er 13) die speciaal voor het vervoer van blikrollen was ontworpen voor het bliktransport van de Hoogovens in Beverwijk naar blikfabriek Thomassen & Drijver. Deventer Goederen, 15 mei 1980. (foto Roef Ankersmit)
De Hanzebrug op 25-11-1989. Het industriespoor kon via de brug de raccordementen van Thomassen & Drijver en de Nefit bereiken. (foto Arno Dijkhof)
Bij de stadsvernieuwing van de Raambuurt werd de Bergpoortstraat prachtig gerestaureerd en de spooraansluiting in het wegdek teruggelegd. (foto Arno Dijkhof)
Als herinnering aan het industriespoor kreeg het nieuwe fietspad in de Industrieweg de vorm van het spoor. (foto Arno Dijkhof)
Het stukje overgebleven industriespoor op de hoek van de Hanzeweg/Industrieweg wordt spoormonument. Inmiddels is er een stootblok en er komt ook een loc. De SIED werkt nauw samen met onder meer de gemeente en VolkerRail om dit te realiseren in 2017. Ook de oude transportfabriek links blijft bestaan. (foto Arno Dijkhof)
Bij de Berkelweg ten hoogte van Hogeschool Saxion ligt nog een stuk spoor op de oude spoorhelling naar Deventer Goederen. Ook dit deel blijft behouden en wordt hersteld in de zomer van 2016. 10 juni 2016. (foto Arno Dijkhof).
VolkerRail vestiging Deventer heeft de SIK 297 beschikbaar gesteld voor het geplande spoormonument. De SIED gaat de loc in het Havenkwartier opknappen en uiteindelijk komt hij dan op het spoormonument te staan (ca 2017/2018). (foto Arno Dijkhof)
Op 12 oktober 2016 werd door VolkerRail de SIK 297, die sinds 2005 voor hun vestiging in Deventer stond, verplaatst naar het Havenkwartier (Scheepvaartstraat). De SIED heeft hem cadeau gekregen en zal de loc daar opknappen. In het voorjaar komt hij dan te staan op het nog de herstellen spoormonument aan de Hanzeweg, ter herinnering aan het industriespoor. (foto Ruud van den Akker)
25 juni 2016