Winterreis 2014: Harz en Thüringen

7 februari 2014

door Frans de Klerk

Op vrijdag 7 februari 2014 lopen bij de 45 deelnemers aan de SNE-Winterreis de wekkers al vroeg af, zeker voor degenen die instappen in Amsterdam Centraal, het vertrekpunt van de IC 141 naar Berlin Ostbahnhof (vertrektijd 7.01 uur!). De laatste opstappers verwelkomen we tijdens de overstap in Hannover Hbf. Snel hierna bereiken we ons eerste reisdoel, Braunschweig. Tijd om in te checken in het tegenover het station gelegen Mercure Hotel Atrium en de honger te stillen met een broodje. Op het station staat de museumtram van de Braunschweiger Verkehrsbetriebe AG gereed, die bestaat uit de gelede motorwagen GT6 35 (Düwag, 1962) en bijwagen 201 (DWM, 1957). We rijden naar het depot waar we worden geïnformeerd over het trambedrijf, met de in Duitsland unieke spoorwijdte van 1100 mm. Er staat zowel museum- als modern materieel opgesteld. We bezoeken de verkeersleiding, waar het op dat moment nog rustig toegaat. Tot zover verloopt alles volgens het handige en zeer informatieve programmaboekje dat onze reisleider Ronald Bokhove heeft gemaakt. Maar als we het depot uitrijden voor een verkenning van het tramnet slaat het noodlot toe. Een stormvlaag heeft een boom op de bovenleiding doen vallen en verspert onze museumtram de toegang tot het net. Met de bus worden we terug naar het station gebracht, waar Ronald iedereen voorziet van kaartjes voor individuele verkenningsritjes. Genoeg stof voor de gesprekken bij het gezamenlijke buffet die avond! De volgende morgen reizen we naar Helmstedt, startpunt van onze excursie op de Lappwaldbahn, waar de Damplok-Gemeinschaft e.V. Braunschweig-Weferlingen (DGBW) het museale vervoer verzorgt. Ons vervoermiddel is dieselmotorwagen DTW 01 Anton, oorspronkelijk in 1951 gebouwd als motorwagen VT 7 door de Maschinenfabrik Esslingen voor de Eisenbahn-Gesellschaft Altona-Kaldenkirchen-Neumünster (AKN). Na in bezit te zijn geweest van diverse particuliere spoorwegmaatschappijen is Anton in 2005 opgeknapt en sindsdien in dienst bij de DGBW. Het wordt een prachtige rit door het voormalige grensgebied tussen Oost en West met enthousiaste verhalen van de deskundige DGWB-vrijwilligers over hoe het hier vroeger toeging. Er is alle tijd voor fotostops, cabineritten en het zwaaien naar lokale – jeugdige – belangstellenden. Het bakstenen stationsgebouw van Haldensleben is fraai gerestaureerd. In Magdeburg Hbf nemen we afscheid van onze enthousiaste gastheren. Met een LINT 41 dieselmotorwagen van de Harz-Elbe-Express (HEX) reizen we naar Wernigerode. Door de motregen lopen we naar Hotel Alt-Wernigeröder Hof voor de gezamenlijke avondmaaltijd.

Zondag is een vrije dag, waaraan een ieder zijn of haar eigen invulling geeft: ritjes met de Harzer Schmalspurbahnen (HSB) zijn favoriet; op de Brocken (met 1141 m de hoogste berg van de Harz) is het dit keer eens helder, maar het waait er hard en door bevroren sneeuw is het ook glad, zoals een van onze reisgenotes pijnlijk moet ervaren. Een enkeling gaat te voet of met paard en wagen naar het zeer bezienswaardige slot van Wernigerode. Op maandag 10 februari staat een Sonderfahrt met een Güterzug mit Personenbeförderung (GmP) op het programma. De trekkracht is Mallet-loc 99 5902 van de HSB (Jung, 1898). Al voor het vertrek om 9.16 uur zijn vele deelnemers in het smalspoorstation van Wernigerode aanwezig om de sfeer op de gevoelige plaat vast te leggen. Onze GmP brengt ons via Drei Annen Hohne en Elend naar Benneckenstein, met onderweg een aantal professioneel uitgevoerde schijnvertrekken onder ideale weersomstandigheden. In Benneckenstein bezoeken we het spoorwegmuseum, een nogal grootse naam voor een wat rommelige verzameling HSB-relikwieën. Een van onze reisgenoten schaft er een spoorwegpet van de HSB aan die hij, zichtbaar genietend, de rest van onze reis voortdurend draagt, tot grote hilariteit van zijn medereizigers… In Eisfelder Talmühle gaat onze Sonderzug aan de kant voor een kruising met de reguliere stoomtrein en de aankomst en het vertrek van twee dieselmotorwagens. In Ilfeld herhaalt zich dat, nu voor de doorkomst van één van de drie Nordhauser Duo-Combino trams, uitgerust met een extra dieselmotor voor het rijden op de HSB. Aangekomen in Nordhausen-Nord installeren we ons in Hotel Handelshof. De liefhebbers benutten de tijd tot het avondeten voor een tramritje, al dan niet gecombineerd met het zoeken naar een geschikt restaurant.

Op dinsdag treinen we van Nordhausen naar Klostermansfeld. Daar bezoeken we de Mansfelder Lok- und Waggonbau Bahnwerkstatt (MaLoWa), waar o.a. een Mallet-loc van de Brohltalbahn een grote revisie ondergaat. Ook worden hier veel dieselloc’s van particuliere spoorwegmaatschappijen gereviseerd, maar toch krijg je de indruk dat de tijd hier heeft stilgestaan. Daarna maken we een rit met een dieseltreintje naar Hettstedt Kupferkammerhütte, waar het personeel stoomloc 11 (O&K, 1940) uit de loods sleept voor de fotografen. Teruggekeerd in Klostermansfeld is er nog tijd voor een plaatje van dieseltreinstel Wipperliese, alvorens we doorreizen naar onze laatste verblijfplaats Erfurt, de hoofdstad van de deelstaat Thüringen. We nemen onze intrek in het Intercity Hotel, vlak bij het station. De volgende dag reizen we eerst per trein naar Gotha. De uitstraling van dit station staat in schril contrast met het geheel gemoderniseerde station van Erfurt. Vandaag rijden we met de Thüringer Waldbahn und Straβenbahn Gotha GmbH. We beginnen met een rit met de gelede museumtram 215 (Gotha, 1967) naar de werkplaats. Mooi weer en mooie fotostops! Na de werkplaats stappen we over op de museumtram 56 (motorwagen) + 82 (bijwagen) + 101 (bagagewagen). Via Waltershausen-Bahnhof bereiken we Marienglashöhle. Deze kristalgrot (met ‘kitsch’-waterval) wordt bezocht na de lunch in Waldgasthaus Sankt Marien. Nog is de koek niet op want in een restaurant nabij eindpunt Tabarz worden we getrakteerd op Kaffee und Kuchen. Na terugkeer op het station van Gotha nemen we de trein naar Erfurt: een zeer geslaagde dag met prachtig weer! Donderdag is een vrije dag. Velen verkennen de fraaie stad Erfurt en zijn tramlijnen, maar ook de in december geopende City-tunnel in Leipzig wordt door enkelen bezocht.

Op vrijdag 14 februari worden we ‘afgehaald’ van Erfurt Hbf door onze excursietrein voor een rit naar de Rennsteigbahn. De trein bestaat uit dieselloc 228 758, een Mitropa-restauratierijtuig en drie Donnerbüchsen. In Arnstadt Hbf, onze eerste stop, blijft een van onze fotografen onbedoeld achter, maar hij achterhaalt in Rennsteig de groep. In Stützerbach (590 m) ligt sneeuw en in kopstation Rennsteig (747 m) zelfs een flink pak, dus kunnen winterse plaatjes worden geschoten. Van en naar Rennsteig was de spoorlijn tot 1927 van tandrad voorzien en onze dieselloc draagt dan ook niet voor niets het opschrift Für Steilstreckenbetrieb zugelassen. Na enkele fraaie fotostops maken we kop in Grimmenthal en via Zella-Mehlis, de 3 km lange Breidleite-Tunnel bij Oberhof en Arnstadt keren we terug in Erfurt. Een memorabele afsluiting van het excursieprogramma! ’s Avonds vindt in het restaurant Zum güldene Rade een goedverzorgd slotdiner plaats waar Michiel Krans onze reisleider Ronald Bokhove alle lof toezwaait voor de perfecte voorbereiding, inhoud en uitvoering van deze winterreis. Op zaterdag 15 februari wordt de reis afgesloten met een bezoek per bus aan een informatiecentrum en bouwplaats van de Deutsche Bahn bij Kalzendorf, aan de toekomstige hogesnelheidslijn Berlin-Halle/Leipzig. In Halle (Saale) Hbf gaat het met de IC naar Hannover Hbf, waar wordt overgestapt op de IC naar Amsterdam Centraal, aankomst 23 uur. Enkele deelnemers prefereren een eerdere terugreis uit Erfurt met een Schönes-Wochenende-kaartje of anderszins, maar voor allen geldt dat ze terugblikken op een geweldige winterreis!


Historische motorwagen 35 met bijwagen 202 van de Braunschweiger Verkehrs AG bij de halte Hauptbahnhof, 7 februari 2014. Foto: Ronald Bokhove.

DTW01 ‘Anton’ van de Lappwaldbahn bij Süplingen Abzweigung, 8 februari 2014. Foto: Ronald Bokhove.

Locomotief 99 5902 ‘Mallet’ met Traditionszug en enkele goederenwagens bij Benneckenstein, 10 februari 2014. Foto: Ronald Bokhove.

Loc 35 en een gemengde trein van de Mansfelder Bergwerksbahn in de sporendriehoek Siersleben, 11 februari 2014. Foto: Ronald Bokhove.

Sonderfahrt in Gotha met tweewagenstel 215 bij de halte Myconiusplatz, 12 februari 2014. Foto: Ronald Bokhove.

Historische tram 56-82-101 van de Thüringerwaldbahn tijdens een fotostop in de Goethestraße in Waltershausen, 12 februari 2014. Foto: Ronald Bokhove.

Zicht op de gevelwand van de Domplatz in Erfurt, 13 februari 2014. Foto: Ronald Bokhove.

Vakwerkhuizen op de Krämerbrücke overspannen het riviertje de Breitstrom in Erfurt, 13 februari. Foto: Ronald Bokhove.

Ook voor de Bende van Vlaardingen geldt: Service am Platz in de Mitropawagen van de Rennsteigbahn, 14 februari. Foto: Ronald Bokhove.

Sneeuwresten bij de halte Thomasmühle aan de Rennsteigbahn maken duidelijk dat dit toch echt de Winterreis is als loc 228 758 met onze excursietrein langsrijdt, 14 februari. Foto: Ronald Bokhove.