Winterreis 2019

‘Sneeuw zoeken tussen Poznań en Praag’ was het thema van de Winterreis 2019, die plaatsvond tussen 21 februari en 2 maart naar Polen en Tsjechië. We hebben goed moeten zoeken en pas na een paar dagen wat schamele restjes sneeuw gevonden, maar desondanks was het een prachtige reis, niet in het minst door het uitstekende weer!

Het is nog onaangenaam kil als de 46 deelnemers – na verschillende aanreisroutes – uiteindelijk in Berlijn op het Hauptbahnhof samenkomen en in de loop van de middag in de Berlin–Warszawa Expres stappen om naar Poznań te reizen (gratis koffie onderweg!). Bij de gezamenlijke maaltijd ’s avonds zijn we de miezerregen bij aankomst al weer vergeten. Het weer zal daarna alleen maar beter worden! Op de eerste excursiedag gaat het met een trein van Koleje Wielkopolskie naar Środa voor een rit op de smalspoorlijn naar Zaniemyśl. Het is stralend zonnig weer als de groep in een kwartiertje naar het smalspoorstation Środa Miasto wandelt, waar het deels vrouwelijke personeel bezig is de kolenkacheltjes in de rijtuigen warm te stoken. Loc Px48 1756 staat al te blazen. Alsof het nooit anders is geweest schommelen we in de behaaglijke rijtuigen over het smalspoor naar Zaniemyśl. Aan het eindstation wordt gerangeerd en komt de loc ‘vooruit’ voor de trein te staan, met daar vóór nog de bestelde sneeuwploeg… Er volgt een aantal fotostops met vaak sfeervol tegenlicht. Bij gebrek aan sneeuw wordt de sneeuwploeg onderweg bij een wisselplaats maar achtergelaten, zodat ook nog een aantal foto’s van een meer gebruikelijke treinsamenstelling mogelijk is. Terug in Środa Miasto (stad) kan het depot bezocht worden. Hier staan behoud en restauratie van museummaterieel nog duidelijk in de kinderschoenen, maar het begin is er. De stoomtrein brengt ons terug naar het bij het normaalspoorstation gelegen smalspoorstation Środa Wąsk., waarna we rond half vier weer in Poznań zijn. Daar is nog tijd om een deel van het tramnet of de fraaie historische binnenstad te verkennen en vervolgens een hapje te eten.

Op dag 3 reizen we in de middag door naar Wrocław. ’s Morgens is er gelegenheid om nog wat tramritten te maken en/of de reguliere stoomtrein naar Wolsztyn te zien, die  in de 21^e eeuw dapper standhoudt! Na aankomst in Wrocław is er vrij om alvast bij schemering iets van deze boeiende stad te zien. De volgende dag is er een excursie op het smalspoor bij Bytom, in het grote industriegebied van Silezië. Om daar te komen wordt al bijtijds per intercity naar Zabrze gereisd en aansluitend met de tram naar Bytom. De tramrit heeft veel weg van tramritten in het Ruhrgebied of het Belgische Henegouwen destijds. De smalspoortrein biedt slechts beperkt comfort: achter loc Lxd2 374 hangt een bagagewagen, één personenrijtuig en een – gelukkig ook door een houtkacheltje enigszins verwarmde – goederenwagen. Het uitzicht daarin beperkt zich tot een getralied raampje! Het is dus een beetje afzien, maar lang niet zo erg als bij de Winterreis van 1999 toen we het hier bij een ijzige wind met een onverwarmd rijtuig moesten stellen… Het enthousiasme van onze Poolse begeleiders is groot en ook hier probeert men het smalspoor museaal in stand te houden. Diverse fotostops, deels parallel aan het normaalspoor, waar vaak toevallig een trein voorbij komt, maken het een mooie dag, die weer eindigt achter het hoofdstation van Bytom, dat tot de meest troosteloze van Europa kan worden gerekend. De zondagavondspits blijkt ook in Polen een fenomeen, zodat we grotendeels staand in het gangpad tot Lubliniec reizen en daarna (gelukkig wel zittend) in een gloednieuw en comfortabel IC-treinstel terugkeren in Wrocław.

Dag 5 van de reis is geheel ter vrije besteding in Wrocław. Ondergetekende maakt diverse tramritten, waarbij de buitenlijn naar Leśnica, de vele bruggen met tramverkeer over de Oder, de fraaie binnenstad of een bezoekje aan het merkwaardige kunstwerk ‘Train to heaven’ (rechtop uit de grond stekende stoomloc Ty2 1035; Plac Strzegomski) tot de hoogtepunten behoren. Alvorens we Polen verlaten en naar Tsjechië reizen, is er op dinsdag 26 februari eerst nog een tramexcursie met de tweeassige motorwagen Konstal 4N 1332 en gelede tram 102Na 2069. Via een uitgekiend parcours wordt vrijwel de gehele binnenstad doorkruist, waarbij men kans ziet op soms onwaarschijnlijke plaatsen toch een fotostop te houden zonder het overige tramverkeer te hinderen. Vanaf het in 1992 (spoorwegjubileum) al prachtig gerestaureerde hoofdstation Wrocław Główny vertrekken we dan naar het Tsjechische grensstation Lichkov, waar de laatste złoty’s in het lokale café kunnen worden omgezet in bier of koffie, alvorens we via Letohrad tegen zevenen aankomen in Hradec Králové. We zouden bijna vergeten dat het een Winterreis is, maar in Lichkov ligt dan toch nog wat sneeuw! We bevinden ons immers in het Orlické hory, het Adelaarsgebergte.

Hradec Králové, een middelgrote Tsjechische stad, zal wederom voor 2 nachten de thuisbasis zijn. Het hotel is door de overvloedige zonneschijn overdag vooral warm en ademt nog enigszins communistische flair. Het uitzicht vanaf de voorzijde op het station maakt veel goed. Woensdag 27 februari is weer een vrije dag, waarop de meesten zo rond 9 uur in de trein stappen om diverse rondritten te maken. Ondergetekende bereikt daarbij o.a. Trutnov, Broumov en Stará Paka; anderen gaan naar Liberec om ook daar te trammen. Verder heeft Hradec Králové een klein historisch centrum, waar veel reisgenoten elkaar ’s avonds treffen bij het eten. Maar er zijn ook diverse andere bezienswaardigheden en musea te vinden. Hoogtepunt van de reis wordt de rit op donderdag 28 februari, als met een extra trein van de KŽC (een inmiddels van museum- en hobbyclub ook tot spoorwegmaatschappij uitgegroeide organisatie) naar Praag wordt gereisd, via een aantal niet geëlektrificeerde spoorlijnen. De trein bestaat uit ‘Bardotka’ dieselloc T478.1006 en 3 passende groene rijtuigen, die zoveel plaats bieden dat ieder in theorie een eigen coupé zou kunnen nemen! Net als de afgelopen dagen is het stralend zonnig weer. De route voert met diverse fotostops via Ostroměř, Libuň, Mladá Boleslav en Všetaty. Ook hier weer fotostops op uitgekiende locaties, soms langs de vrije baan, waarbij het in- en uitstappen enige vaardigheid behoeft. In Libuň is een uitgebreide stop voor de lunch. Vanuit het bagagecompartiment worden soep, broodjes en worst geserveerd, die – gezeten op boomstammen op de wat modderige losplaats – genuttigd kunnen worden. Dankzij het voorjaarsachtige weer is dat een waar genoegen!
Vanaf Bakov nad Jizerou wordt ruim op de oorspronkelijke dienstregeling vooruit gelopen, kennelijk omdat een vertraagde goederentrein moet passeren. Het laatste stuk vanaf Všetaty verloopt dan weer stipt, waarbij we in Praha-Čakovice kennismaken met een reguliere KŽC-trein in de vorm van de recent gemoderniseerde railbus 813/913 201. In de tunnels kort voor het hoofdstation van Praag kan nog één keer worden genoten van het zware motorgeluid van onze diesel. In het nabijgelegen hotel volgt weer een goede gezamenlijke maaltijd. De prijzen van drankjes zijn hier duidelijk afgestemd op het toerisme!

Voordat op zaterdag 2 maart de thuisreis wordt aanvaard, is er nog één vrije dag in Praag. Reisleider Geert Gorissen heeft in de ochtend nog een rit met een museumtram weten te organiseren met motorwagen 2172 en bijwagen 1530, die een goede (hernieuwde) kennismaking biedt met deze prachtige stad. Daarna is ieder vrij om naar hartenlust nog meer tramkilometers tot zich te nemen, te slenteren door de altijd drukke binnenstad of te ontdekken dat er stations zijn met een zeer frequent en ongekend afwisselend reizigersverkeer, goederenvervoer en zelfs zicht op een in gebruik zijnde rangeerheuvel (Praha-Libeň)… kortom: één dag is veel te kort om ‘alles’ te zien! Dat sluiten we waardig af met een maaltijd in een plaatselijk restaurant in een buitenwijk: typisch Tsjechisch en zes keer zo goedkoop als in het centrum, enkele tramhaltes verderop.

Ook de lange thuisreis via Berlijn verloopt dan weer geheel volgens dienstregeling, en dat is de laatste jaren wel een bijzonderheid om te vermelden! Onderweg is alle tijd om de reis nog eens te overdenken. We hebben kunnen vaststellen dat Polen en Tsjechië snel zijn veranderd. De grote tramnetten kunnen in veel opzichten inmiddels tot voorbeeld dienen, met hoge frequenties, goed materieel en een klantvriendelijk tariefsysteem. De variëteit op spoorgebied is sterk toegenomen; klassiek materieel soms bijna onherkenbaar vernieuwd. Het zijn prima landen om per trein te bereizen. Daarnaast is er qua stedenschoon en landschap onverminderd veel te zien. En er is bijna geen land waar je zó makkelijk vrijwel alles kunt pinnen als tegenwoordig in Polen. De enige schaarste die er nog lijkt te zijn, is sneeuw in de winter… We zijn met een heel gezellige groep op stap geweest en hebben volop genoten. Geert, heel veel dank voor de organisatie!

Paul Muré